Agnosie

Wat is agnosie?

Agnosie is een hersenaandoening waarbij de verwerking van zintuiglijke informatie is beschadigd. Het maakt het onmogelijk om dingen te herkennen via (één van) de zintuigen. Wanneer je agnosie hebt zijn je zintuigen nog intact en is er geen sprake van geheugenverlies; je kan simpelweg objecten, geluiden of geuren niet meer herkennen. Dat maakt dat mensen met agnosie de wereld als vreemd kunnen ervaren.

Het woord agnosie is een afgeleide van gnosie: het vermogen om dingen en objecten te herkennen. Wanneer deze hersenfunctie beschadigd is, spreek je van agnosie.

Agnosie ontstaat vaak vrij plots na het oplopen van hersenletsel, bij dementie of een tumor in de hersenen. Wanneer je bijvoorbeeld een CVA (beroerte) hebt gehad of door een val hoofdletsel bent opgelopen, kan het zijn dat een functiestoornis ontstaat. Wanneer die functiestoornis ontstaat in de wand-, slaapbeen- of achterhoofdskwab in de hersenen kan dit leiden tot agnosie. De hersenen zijn dan niet meer in staat bepaalde objecten of zaken te herkennen.

De symptomen van agnosie verschillen per type agnosie. Het niet herkennen van een zintuiglijke input zoals een object, geur, geluid of een gezicht is het voornaamste kenmerk van agnosie. Opvallend is dat agnosie zich vaak beperkt tot één zintuig. Iemand met agnosie kan een wat vertraagd reactievermogen hebben, omdat de stimuli van een bepaald zintuig niet goed worden verwerkt in de hersenen.

Agnosie kan betrekking hebben op verschillende zintuigen en kent dan ook verschillende vormen:

  • Visuele agnosie: deze vorm van agnosie heeft betrekking op het visuele zintuig. Je kan bij visuele agnosie voorwerpen goed zien, maar de voorwerpen worden niet herkend. Wanneer de overige zintuigen wel intact zijn, zou je het voorwerp echter wel kunnen herkennen door eraan te voelen of het te ruiken.
  • Reuk-agnosie: deze vorm van agnosie heeft betrekking op je reukvermogen. Geuren worden hierbij niet herkend. Je kunt bijvoorbeeld wel rook ruiken, maar de betekenis ervan niet weten, waardoor je wellicht minder snel reageert bij een brand.
  • Auditieve agnosie: dit is een vorm van agnosie die betrekking heeft op je gehoor. Je hoort geluiden, maar kan ze niet plaatsen. De betekenis van het geluid blijft onduidelijk voor mensen met auditieve agnosie. Je kan bijvoorbeeld een deurbel horen, maar niet weten wat dit betekent
  • Stereognosie: bij deze vorm van agnosie worden voorwerpen niet meer herkend door ze te voelen. Wel kunnen mensen met stereognosie voorwerpen herkennen door ze bijvoorbeeld te zien of horen.
  • Prosopagnosie: deze vorm van agnosie betreft het niet herkennen van gezichten. Het is dus een meer specifieke vorm van visuele agnosie. Het verwerken van gezichten heeft in onze hersenen een geheel eigen plaats, waardoor beschadiging van dit gebied ervoor kan zorgen dat gezichten niet langer goed worden verwerkt in de hersenen en dus niet kunnen worden herkend. Je kunt wel een gezicht waarnemen, maar je ziet er niet een bekend persoon in, al is die persoon je dochter of zoon.
  • Somato-agnosie: bij deze vorm van agnosie kunnen mensen eigen delen van het lichaam niet meer herkennen. Ze zien een hand of been, maar herkennen niet dat deze hand of dat been bij hun eigen lichaam hoort.
  • Simultaanangosie: mensen met deze vorm van agnosie herkennen complexe zaken niet als een samenhangend geheel. Ze herkennen bijvoorbeeld delen van een afbeelding, zoals een dier en een hek, maar herkennen niet dat de afbeelding van een dierentuin is.

Agnosie heeft veel verschillende oorzaken en kan zich op veel verschillende manieren uiten waardoor het stellen van een diagnose vaak lastig is. Doorgaans is voor de diagnose agnosie uitgebreid neurologisch onderzoek noodzakelijk.

Voor agnosie bestaat geen behandeling. Vaak wordt doorverwezen naar een neuroloog of psycholoog om zo goed mogelijk met de beperking om te kunnen gaan in het dagelijks leven. Soms is agnosie het gevolg van een andere aandoening, zoals een beroerte. In dat geval is het belangrijk om de achterliggende oorzaak van het hersenletsel wel te behandelen.