Alvleesklierontsteking (Pancreatitis)

In de meeste gevallen wordt een alvleesklierontsteking veroorzaakt door:

• Galstenen die de afvoergang van de alvleesklier naar de darmen verstoppen.
• Overmatig alcoholgebruik. Dit is met name bij een chronische alvleesklierontsteking een veelvoorkomende oorzaak.
• Roken, waardoor de alvleesklier te weinig zuurstof krijgt en kan gaan ontsteken.

Soms is er een andere oorzaak, bijvoorbeeld:

• Een stofwisselingsziekte (zoals een te hoog kalkgehalte)
• Een virusinfectie (bijvoorbeeld de bof)
• Een bijwerking van bepaalde geneesmiddelen
• Familiaire aanleg
• Een ongeval of operatie waarbij de alvleesklier beschadigd raakt

Soms blijft de oorzaak onbekend.

Een acute alvleesklierontsteking kun je herkennen aan de heftige pijn links in het midden van de buik, daar waar de alvleesklier zit. Deze pijn kan uitstralen naar je linkerzij, linkerschouder en rug. Je krijgt de neiging om voorovergebogen te gaan zitten met je knieën tegen je borst. Andere symptomen die op een ontsteking van je alvleesklier wijzen zijn:

• Koorts
• Misselijkheid
• Dit verergert na een maaltijd
• Verminderde eetlust
• Kortademigheid

Naast deze klachten krijg je bij een chronische alvleesklierontsteking vaak te maken met spijsverteringsstoornissen, doordat de functie van het orgaan steeds verder achteruit gaat. De alvleesklier maakt bijvoorbeeld steeds minder enzymen aan en geeft er ook steeds minder af aan de darm. Hierdoor dikt de voedselbrij in de darmen onvoldoende in, waardoor je last krijgt van vetdiarree. Als gevolg van diarree kun je vermageren. Vermagering treedt ook op als gevolg van angst om te eten vanwege pijnklachten na een maaltijd. Ook kan suikerziekte optreden, als de klier stopt met het produceren van insuline. Doordat de ontstoken alvleesklier de afvoer van de galblaas dichtdrukt kan dit leiden tot geelzucht.

Meestal heb je bij een ontsteking aan de alvleesklier alleen last van eerdergenoemde klachten. Heel soms kunnen zich ook ernstige complicaties voordoen, zowel bij een acute als chronische ontsteking:

• Stilstand van de darmen
• Irritaties en ontsteking van het buikvlies
• Een ernstige bloeddrukdaling. Dit kan gebeuren als zich vocht in het ontstekingsgebied ophoopt
• De vochtophoping heeft zich dan verplaatst
• In de alvleesklier ontstaat een holte gevuld met vocht die geïnfecteerd kan raken Deze holte wordt pseudocyste genoemd.

Een arts stelt de diagnose op basis van je klachten, gecombineerd met diverse onderzoeken, zoals:

• Bloed- en urineonderzoek. Hiermee kan het enzymengehalte in je bloed worden gemeten.
• Echo van de buik. Dit geeft informatie over de staat van de alvleesklier.
• Endo-echografie. Dit is een inwendig onderzoek via de mond of anus met een endoscoop (flexibele slang).
• CT-scan van de buik. Dit krijg je als een echo onvoldoende duidelijkheid biedt.
• ERCP (Endoscopisch Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie). Dit is een kijkonderzoek en wordt gedaan als het vermoeden is dat galstenen de afvoergang van de alvleesklier blokkeren.
• Onderzoek van de ontlasting. Hiermee kan het enzym elastase gemeten worden. Dit geeft aan hoe goed de spijsverteringsfunctie van de alvleesklier is.
• Door middel van röntgenfoto’s kunnen er verkalkingen in de alvleesklier opgespoord worden.

Bij een acute alvleesklierontsteking word je voor behandeling in het ziekenhuis opgenomen. Als de oorzaak van de ontsteking onduidelijk is, is het vooral van belang de ontsteking tot rust te laten komen. Je mag dan meestal niets eten of drinken de eerste paar dagen. Na een paar dagen wordt er sondevoeding toegediend. Ook krijg je een slangetje in de neus dat naar de maag loopt. Dit slangetje zuigt de maagsappen af zodat de alvleesklier en darmen rust krijgen. Ook krijg je vocht toegediend. Tegen de pijn krijg je pijnstilling.

Is de oorzaak wel bekend? Dan is de behandeling erop gericht om deze weg te nemen. Denk hierbij aan:

• Het verwijderen van galstenen
• De behandeling van de stofwisselingsziekte
• Bij bijwerkingen van medicijnen als oorzaak, het vervangen of aanpassen van medicijnen.
• Pijnstilling bij hevige buikpijn
• Medicijnen voor het aanvullen van alvleesklierenzymen. Dit helpt bij het ondersteunen van de werking van de alvleesklier.
• In sommige gevallen krijg je antibiotica van de arts.

Als bij een opleving van chronische alvleesklierontsteking opname in het ziekenhuis nodig is, zal de behandeling grotendeels hetzelfde zijn als bij de acute vorm: rust, pijnstilling en vocht. Soms is een operatie noodzakelijk, als een deel van de alvleesklier ernstig is aangetast door de ontsteking. Zeker als je verzwakt bent, is een alvleesklieroperatie zeer ingrijpend.

Veroorzaakt de chronische ontsteking voortdurend pijnklachten (op de achtergrond)? Dan kan een behandeling bij een pijnspecialist uitkomst bieden. Bespreek met je arts wat de mogelijkheden zijn.

Leefregels bij chronische alvleesklierontsteking

Bij een alvleesklierontsteking is het van belang om niet te roken en om geen alcohol te drinken. Ook is het advies om niet veel vet te eten, omdat dit pijn en vetdiarree kan opleveren. Verder is het belangrijk om voldoende te drinken. Voor persoonlijk advies kun je altijd terecht bij je behandelend arts of een diëtist.