BPPD (Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid)

De oorzaak van BPPD is een stoornis van het evenwichtsorgaan, dat zich bevindt in het binnenoor. In het evenwichtsorgaan zijn kristallen aanwezig. Als je last hebt van BPPD zijn deze kristallen losgeraakt en zweven ze vrij rond. Wanneer je hoofd snel van positie verandert, slaan de kristallen neer op de zintuigcellen van je evenwichtsorgaan. Hierdoor worden de zintuigcellen overmatig geprikkeld, waardoor Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid ontstaat.

In de meeste gevallen is er geen oorzaak voor het loslaten van de kristallen aan te wijzen. Sommige oorzaken van BPPD zijn wel aantoonbaar. Bij mensen jonger dan vijftig jaar is de oorzaak vaak een hoofdongeval of een ontsteking (zoals griep of een oorontsteking). Bij mensen ouder dan vijftig jaar zijn mogelijke oorzaken van Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid een doorbloedingsstoornis van het binnenoor, slijtage of langdurige bedrust.

Een duizeligheidsaanval is zeer heftig, maar duurt niet lang, variërend van een aantal seconden tot enkele minuten. Naast de duizeligheid kun je een misselijk gevoel hebben. Soms gaat dit gepaard met overgeven. De herhaling van snelle hoofdbewegingen zorgt ervoor dat de duizeligheid vermindert of verdwijnt. Bij het merendeel van de mensen gaan de klachten binnen vier weken vanzelf over.

De diagnose Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid kan worden gesteld op basis van het kenmerkende verhaal. Bevestiging van de diagnose kan verkregen worden door middel van de kiepproef. Bij dit onderzoek wordt het hoofd en het bovenlichaam vanuit zittende houding plotseling achterover gekiept, om zo de duizeligheid op te wekken. Dit gebeurt met behulp van een speciale kieptafel. Meestal zijn hierbij typische snelle oogbewegingen, ook wel nystagmus genoemd, zichtbaar.

De behandeling van Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid bestaat uit het uitvoeren van oefeningen. Er zijn drie oefeningen die helpen tegen BPPD:

• Epley manoeuvre
• Semont manoeuvre
• Brandt-Daroff oefeningen

De Epley en Semont manoeuvre zijn niet makkelijk om te doen en vergen behoorlijk wat uitleg en oefening. Niet veel mensen lukt het om deze manoeuvres onder de knie te krijgen. Wel kun je ze zo vaak uitvoeren als je ze nodig hebt.

Epley manoeuvre
De Epley manoeuvre heeft als doel de losgeraakte kristallen te verplaatsen naar het deel van het evenwichtsorgaan waar ze geen hinder meer veroorzaken. Hierdoor veroorzaken de kristallen geen overprikkeling van de zintuigcellen meer, en treedt er ook geen duizeligheid meer op.

De Epley manoeuvre is een vrij ingewikkelde oefening. Daarom is het goed om, voordat je de manoeuvre thuis zelf kunt uitvoeren, deze een aantal keer te oefenen met de huisarts of een fysiotherapeut. De oefening bestaat uit vijf opeenvolgende bewegingen, die je elk ongeveer dertig seconden aanhoudt. De Epley manoeuvre is effectief bij ongeveer 75% van de mensen met Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid. Het is normaal dat je bij stap twee tot en met vijf wat duizelig kan worden:

1. Je begint in zittende houding.
2. Je gaat op je rug liggen, met je hoofd in een hoek van 45 graden gedraaid naar de kant van je klachten. Je blijft ongeveer dertig tot zestig seconden zo liggen, afhankelijk van de duizeligheid. Vooral de eerste tien seconden voel je je waarschijnlijk duizelig.
3. Vervolgens draai je je hoofd de andere kant op. Ook deze positie houd je ongeveer dertig tot zestig seconden aan.
4. Je draait nu je lichaam op dezelfde zijde, de zijde waar je geen klachten hebt. Je beweegt je hoofd mee, totdat je neus naar beneden wijst in een hoek van 45 graden. Deze positie houd je dertig seconden vast.
5. Je gaat terug in de zithouding, waarbij je gedurende enkele seconden duizelig kunt zijn. Laat je hoofd nu zestig seconden lang een beetje hangen. Hierna kun je de hele Epley manoeuvre herhalen.

Let op: Deze oefening mag niet uitgevoerd worden bij ernstige artrose, reumatoïde artritis of de ziekte van Bechterew.

Semont manoeuvre
De Epley manoeuvre mag je niet altijd uitvoeren, bijvoorbeeld als je last hebt van ernstige artrose, reumatoïde artritis of de ziekte van Bechterew. Je kunt dan ook de Semont manoeuvre toepassen. Deze manoeuvre heeft ook als doel de loszittende kristallen te verplaatsen. De Semont manoeuvre bestaat uit vijf stappen:

1. Je begint in zittende houding op de rand van je bed.
2. Draai je hoofd 45 graden naar de kant waar je geen klachten hebt.
3. Ga liggen op de zijkant waar je klachten hebt. Het is belangrijk om deze beweging binnen twee seconden uit te voeren. Blijf dertig seconden liggen in deze houding.
4. Kom omhoog vanuit de liggende houding en laat je naar de andere kant vallen. Je neus komt nu uit in het matras. Blijf weer dertig seconden liggen in deze houding.
5. Ga weer rechtop zitten. Blijf dertig tot zestig seconden zitten. Hierna kun je de hele Semont manoeuvre herhalen.

Brandt-Daroff oefeningen
Als de Epley en Semont manoeuvres de duizeligheidsklachten niet helemaal wegnemen, zijn de Brandt-Daroff oefeningen een goed alternatief. Deze oefeningen zijn een soort extra training die overgebleven duizeligheid wegneemt en waardoor terugkeer van de duizeligheid wordt voorkomen. Meestal zal je de opdracht krijgen om deze oefeningen twee tot wel vijf keer per dag te doen. Je moet de oefeningen zelf drie tot vijf keer herhalen. Zodra je klachten over zijn, mag je stoppen met oefenen. Bij ongeveer 25% van de mensen met BPPD komen de klachten na verloop van tijd weer terug. Je kunt dan zelf weer de oefeningen uitvoeren. Hieronder volgt een uitleg van deze oefening. De stappen van de oefening zijn als volgt:

1. Je begint in zittende houding op de rand van je bed. Blijf dertig seconden zitten.
2. Draai je hoofd 45 graden naar links.
3. Ga van zitten naar liggen op je rechterzij, waarbij je je hoofd in een hoek van 45 graden houdt. Het is belangrijk om deze beweging binnen twee seconden uit te voeren. Blijf dertig seconden liggen in deze houding.
4. Ga weer rechtop zitten. Blijf dertig seconden zitten.
5. Draai je hoofd 45 graden naar rechts.
6. Ga van zitten naar liggen op je linkerzij, waarbij je je hoofd in een hoek van 45 graden houdt. Het is belangrijk om deze beweging binnen twee seconden uit te voeren. Blijf dertig seconden liggen in deze houding.
7. Ga weer rechtop zitten. Blijf dertig seconden zitten. Hierna kun je de hele
Brandt-Daroff oefening herhalen.

Er zijn wat variaties op deze oefening die nuttig kunnen zijn om ze voor een beter effect te variëren. Een veel gebruikte variatie is dat je je achterover laat vallen met je hoofd 45 graden gedraaid in plaats van zijwaarts.