Brandwonden

Een brandwond ontstaat vaak thuis. Een ongelukje met hete objecten of vloeistoffen is meestal de oorzaak van een brandwond. Je pakt een pan beet waarvan je dacht dat hij afgekoeld was of je morst hete soep over je schoot. Ook de zon en elektrische stroom kunnen brandwonden veroorzaken. Natuurlijk kun je ook brandwonden oplopen door contact met vuur.

Er kunnen ook brandwonden ontstaan door diepvriezers, vloeibare stikstof en koelgassen. Indien brandwonden ontstaan door chemische stoffen, spreek je van chemische brandwonden.

Brandwonden kunnen dus ontstaan door:

• Contactverbranding door het aanraken van hete voorwerpen
• Hete vloeistoffen ( thee, koffie, olie, water)
• Elektriciteit (wonden door inwerking van elektriciteit)
• Zonverbranding
• Chemicaliën zoals basen, sterke zuren, fosfor en fenolen
• Vuur/ vlamverbranding

De symptomen van een brandwond zijn anders bij een eerstegraads, oppervlakkige tweedegraads, tweedegraads of derdegraads brandwond.

Eerstegraads brandwonden

Bij eerstegraads brandwonden is de opperhuid nog niet beschadigd. De verbrande huid is:

• Rood
• Droog
• Pijnlijk
• Soepel aanvoelend
• Oppervlakkige tweedegraadsbrandwonden

Tweedegraads brandwonden

Bij een oppervlakkige tweedegraads brandwond is de opperhuid beschadigd en ontstaat er blaarvorming. De huid is:

• Rood/ roze glanzend
• Vochtig
• Pijnlijk
• Soepel aanvoelend
• Bedekt met intacte blaren
• Diepe tweedegraads brandwonden

Bij een diepe tweedegraads brandwond is naast de opperhuid ook de lederhuid aangetast. De lederhuid is de huid direct onder de opperhuid. Bij een diepe tweedegraads verbranding is een duidelijke wond zichtbaar. Deze wond is:

• Roodachtig/wit met een mat, niet egaal oppervlak
• Vochtig of juist droog
• Heel pijnlijk
• Stug aanvoelend
• Bedekt met met vocht gevulde blaren
• Derdegraads brandwonden

Derdegraads brandwonden

Een derdegraads brandwond is de meest ernstige verbranding. De huid is beschadigd tot aan het vetweefsel. Omdat de zenuwuiteinden ook aangetast zijn, doet de wond geen pijn of de wond doet veel minder pijn dan de grootte van de wond doet vermoeden. De wond is:

• Wit en/of zwart (bij verkoling)
• Droog
• Stug/leerachtig aanvoelend

Als je huid nog erger verbrandt, ‘verkoolt’ deze helemaal. Dan ontstaan er grote zwarte plekken en dit wordt ook wel eens vierdegraadsverbranding genoemd.

De ernst van de brandwond hangt dus af van hoe diep de huid verbrand is. Daarnaast is het van belang hoe groot de wond is. Als een groot huidoppervlak verbrand is kun je uitdrogen.

De diagnose van een brandwond wordt op basis van de medische voorgeschiedenis, het verhaal van de patiënt of omstanders gesteld. De ernst van de brandwond is afhankelijk van de oorzaak van het ongeval, de diepte, lokalisatie van de brandwond, de uitgebreidheid en de leeftijd van de persoon.

Vaak hebben tweede- en derdegraads brandwonden onmiddellijk medisch ingrepen nodig en soms zelfs een ziekenhuisopname. Een aanwijzing voor de ernst van het letsel is de plaats en de diepte van de aangedane gebieden. De ernst van de toestand wordt bij volwassenen bepaald met behulp van een eenvoudige methode die de ‘Rule of Nine’ wordt genoemd.

De Rule of Nine werkt als volgt. Het lichaam wordt verdeeld in elf gebieden van elk negen procent van het totale lichaamsoppervlak. Hierbij geldt dat het hoofd, de hals, elk arm, elk been en elk dij voor negen procent meetelt. De borstkas, de buik en de gehele rug zijn bij elkaar 18 procent. Verder telt het perineum voor één procent van het gehele oppervlak. Perineum is de huid tussen de uitwendige geslachtsorganen en de anus. De ernst van het letsel wordt bepaald door de percentages van alle aangedane gebieden bij elkaar op te tellen. Als het totaal meer dan 20 procent is, is er ziekenhuisopname nodig.

De behandeling verschilt per brandwond. Verbrandingen door de zon kun je verlichten door het aanbrengen van een vocht inbrengende crème (after sun). In alle andere gevallen is het niet verstandig iets op een brandwond te smeren. Over het algemeen geldt voor verbranding dat je het altijd direct moet koelen met lauw water voor tenminste 10 tot 15 minuten.

Niet bij iedere brandwond hoef je de huisarts te raadplegen. Ga altijd naar de huisarts:

• Bij brandwonden groter dan een munt
• Wanneer de brandwond verandert in een wittige plek, die geen pijn doet
• Als je een vochtige rode wond of blaar in je gezicht, op je handen of je geslachtsdelen hebt
• Bij ontstekingen (wanneer er pus uit de wond komt)
• Wanneer je een inwendige verbranding hebt opgelopen
• Als degene nog erg jong is (onder de vier jaar)

Bij ernstige brandwonden kun je opgenomen worden in het ziekenhuis.

Als je je brandt, is afkoeling heel belangrijk. Je kunt het betreffende lichaamsdeel 5 tot 10 minuten onder een lauwe, zachtstromende kraan of douche houden. Laat de straal liefst niet direct op de wond komen, maar liever iets ernaast. Zo houd je de schade beperkt. Koel de wond niet langer dan 10 minuten en gebruik ook geen ijskoud water; dit in verband met de kans op onderkoeling. Is er geen stromend water in de buurt? Dan is het zelfs beter om het lichaamsdeel onder te dompelen in een sloot, dan niks te doen. Dit is echter een uiterste redmiddel; slootwater is door de afwatering verre van schoon.

Trek nooit de kleding los als die aan de brandwond is vastgeplakt. Zo trek je misschien een stuk huid mee, laat de kleding dus gewoon zitten. Smeer ook geen olie of zalf op de wond, en raak de wond liever niet aan om infectie te voorkomen. Aan een droge rode plek hoef je niets te doen (verbrandingsgraad 1 of 2). Om een wond die open is of blaren heeft kun je het beste een verband doen. Daarvoor kun je een schone handdoek of laken gebruiken, zolang er maar geen vuil bij komt.

Hygiëne

Wanneer de verzorging van brandwonden thuis kan, is het erg belangrijk dat dit hygiënisch gebeurt. Was je handen goed voor iedere behandeling en gebruik (steriele) handschoentjes. Een brandwond is namelijk heel gevoelig voor ontstekingen. Als je verband moet verwisselen, verwijder het oude verband dan door het aan de buitenkant te pakken. Reinig en ontsmet de wond goed voor je nieuw verband aanbrengt.

Vaak zijn ongelukken met brandwonden te voorkomen. Het is belangrijk om vooral op te passen met kleine kinderen. Om brandwonden te voorkomen kun je het volgende doen:

• Zet potten koffie en thee midden op tafel, buiten het bereik van kinderen
• Houd chemicaliën buiten het bereik van kinderen
• Laat geen brandende sigaret in de asbak liggen
• Houd brandende kaarsen uit het zicht van kinderen
• Draai de steel van pannen naar binnen wanneer ze op het gasfornuis staan
• Let goed op bij frituren
• Gebruik stopcontactbeveiligers

Als een klein kind een brandwond oploopt, koel dan eerst vijf minuten met zacht stromend water en ga er daarna even mee langs de huisarts. Daarnaast is het verstandig om rookmelders in huis te hangen, zodat een brand snel ontdekt kan worden.