1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. C
  4. Chikungunya

Chikungunya

Wat is chikungunya?

In het kort:

• Chikungunya is een infectieziekte die wordt overgebracht door muggen.
• Het chikungunyavirus komt voor in (sub)tropische gebieden zoals Afrika, Azië en Zuid-Amerika.
• Chikungunya wordt veroorzaakt door een beet van een besmette gelekoortsmug of Aziatische tijgermug.
• Klachten treden op na een tot twaalf dagen.
• Symptomen van chikungunya zijn onder andere hoofpijn en hoge koorts.
• De meeste klachten verdwijnen na drie weken, gewrichtspijnen (artritis) kunnen gedurende een langere periode terugkeren.
• Chikungunya wordt vastgesteld door middel van bloedonderzoek.
• Meestal geneest Chikungunya vanzelf, er zijn geen medicijnen tegen het virus, de behandeling bestaat uit het verlichten van de klachten.
• De enige manier om chikungunya te voorkomen is door niet gestoken te worden door een mug met het virus.

Over chikungunya

Chikungunya is een infectieziekte. Muggen van de Aedes-familie verspreiden het chikungunyavirus. Hieronder vallen bijvoorbeeld de gelekoortsmug (Aedes egypti) en de Aziatische tijgermug (Aedes albopictus). Chikungunya wordt vergeleken met andere tropische infectieziekten zoals dengue (knokkelkoorts) en zika, die eveneens door Aedes-muggen worden overgebracht.

Het Chikungunyavirus komt voor in (sub)tropische gebieden zoals: Afrika, Azië, Zuid-Amerika, sommige eilanden in de Caraïben en in gebieden rondom de Indische oceaan. Chikungunya is over het algemeen ongevaarlijk, maar kan wel voor ernstige klachten zorgen.

Aedes-muggen zoals de gelekoortsmug en de Aziatische tijgermug raken besmet met het chikungunyavirus door mensen, apen en mogelijk ook door andere dieren. Vervolgens brengen ze het virus over aan mensen door te steken, waarna het virus in het bloed terecht komt. Aedes-muggen steken alleen overdag, daarom is het risico op het virus het grootst in de ochtend en vroege middag. Bij infectie verspreidt het virus zich via de bloedbaan naar de lever, spieren, gewrichten, milt en hersenen. Binnen een tot twaalf dagen ontstaan er klachten door de virusinfectie.

De gemiddelde tijd voor het optreden van symptomen bij chikungunya is tussen de drie en zeven dagen. Met name pasgeborenen, mensen die al ziek zijn en ouderen zijn vatbaar voor het krijgen van ernstige klachten. Dit komt omdat zij vaak een lagere weerstand hebben. Symptomen van chikungunya zijn:

• (Hoge) koorts
• Hoofdpijn
• Gewrichtsklachten (artritis)
• Oogaandoeningen (conjunctivitis)
• Misselijkheid en overgeven
• Huiduitslag: paarsrode vlekjes op het lichaam en in de mond
• Spierpijn
• Vermoeidheid
• Gevoeligheid voor licht

Chikungunya wordt vaak verward met dengue (knokkelkoorts) omdat veel klachten hetzelfde zijn. Besmetting met het chikungunyavirus wordt vastgesteld door middel van een bloedtest. Er wordt gekeken of er antistoffen (beschermende eiwitten) in het bloed zitten die ontstaan bij besmetting met het virus.

De symptomen van chikungunya verdwijnen vanzelf. Er is (nog) geen medicatie of vaccin beschikbaar om chikungunya te voorkomen of genezen.

De meeste symptomen van chikungunya verdwijnen na een tot drie weken. Bij ongeveer dertig tot veertig procent van de geïnfecteerde mensen kunnen gewrichtsklachten (artritis) optreden, die nog maanden en soms zelfs jaren na een infectie nog terugkeren.

De behandeling van chikungunya bestaat uit het verlichten van klachten die optreden door de infectie. Tijdens de periode van ziekte zijn de volgende middelen hier geschikt voor:

• Pijnstillers: paracetamol helpt tegen hoofd- en buikpijn en werkt koortsverlagend.
• Ontstekingsremmers: ibuprofen, diclofenac of naproxen helpen tegen hoofd- en buikpijn, werken koortsverlagend en ontstekingsremmend.
• Domperidon: helpt tegen misselijkheid en overgeven, de huisarts kan dit medicijn voorschrijven.
• ORS (Oral Rehydration Salt): dit is een mengsel van zouten en druivensuiker dat helpt tegen uitdroging.

Door het zweten en overgeven wordt er veel vocht verloren, daarom is het belangrijk om tijdens de klachtenperiode voldoende te blijven drinken. Een reumatoloog kan helpen bij gewrichtsklachten, de huisarts kan daar eventueel voor doorverwijzen.

 

Je kunt chikungunya alleen voorkomen door een beet van een besmette Aedes-mug te vermijden. Je kunt hiervoor verschillende maatregelen nemen, zoals:

• Bedekkende kleding dragen: muggen kunnen alleen steken op de blote huid. Een bedekte huid beschermt dus tegen muggenbeten.
• Insectenwerend middel gebruiken: de huid wordt door het insectenwerende middel tien uur lang beschermd tegen muggen. Smeer de hele huid in voor optimale bescherming. Breng het middel opnieuw aan na het zwemmen of (overmatig) zweten.
• Onder een muskietennet (klamboe) slapen: een klamboe doordrenkt met antimuggenvloeistof zoals permethrine of deltamethrine houdt Aedes-muggen weg. Let er wel op dat de klamboe goed dichtzit en doe er regelmatig nieuwe antimuggenvloeistof op.
• Muskietengaas voor openingen hangen: voorkom dat muggen naar binnen vliegen door ramen, deuren en kieren te bedekken met gaas.