1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. C
  4. Cholelithiasis (Galstenen)

Cholelithiasis (Galstenen)

Wat zijn galstenen?

In het kort:

  • Galstenen zijn harde steenachtige massa’s in de galblaas of het galkanaal.
  • Ze bestaan uit kalk, cholesterol of bilirubine (afbraakproduct van rode bloedcellen).
  • De grootte varieert van een millimeter tot meer dan 2,5 centimeter.
  • Oorzaken van galstenen zijn onder andere infecties, erfelijke factoren of een blokkering van de galuitstoot.
  • Symptomen van galstenen zijn zeurende, brandende pijn in bovenbuik, boeren laten en winderigheid.
  • Ze kunnen worden ontdekt door een echografie of door een MRI-scan.
  • Galstenen kun je voorkomen door een gezond en vezelrijk dieet.
  • Meestal is een behandeling niet nodig. Galstenen worden tegenwoordig doorgaans niet meer vergruisd, maar er wordt meestal gekozen om de galblaas te verwijderen.

Over galstenen

De galblaas is een klein zakvormig orgaan dat gal opslaat. Gal wordt geproduceerd door je lever. Het is nodig voor de vertering van vetten in je voedsel. Je galblaas ligt rechtsboven in je buik, tegen de onderkant van de lever. Hij is via gangetjes (de galgang) met je lever en je dunne darm verbonden.

Als je vet voedsel eet, perst de galblaas de gal via de afvoerbuis naar je dunne darm. Gal zorgt ervoor dat vetdruppels uiteenvallen in kleinere druppeltjes. Hierdoor wordt vet gemakkelijker verteerd om vervolgens opgenomen te worden in je bloed.

Steenvorming

Eén op de tien mensen heeft galstenen, vaak zonder er last van te hebben. Galstenen zijn harde, steenachtige massa's die in de galblaas of in het galkanaal zitten. Ze kunnen bestaan uit cholesterol, kalk of bilirubine (afbraakproduct van rode bloedcellen). De stenen komen in verschillende groottes voor, van een millimeter tot wel meer dan 2,5 centimeter. Het is mogelijk dat er meerdere stenen tegelijkertijd voorkomen.

Duidelijke oorzaken van galstenen zijn niet bekend, maar de volgende factoren kunnen invloed hebben op het ontstaan van galstenen:

• Een abnormale samenstelling van de gal (te veel cholesterol bijvoorbeeld)
• Blokkering van de galuitstoot
• Een infectie
• Erfelijke factoren

Hoe ouder je bent, hoe meer kans je hebt op galstenen. Kinderen hebben er zelden last van. Wanneer je overgewicht hebt is je risico op het krijgen van galstenen verhoogd. Galstenen die bestaan uit cholesterol komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Meestal veroorzaken galstenen geen klachten. Doen ze dat wel, dan noem je dat galsteenziekte. Symptomen die voorkomen zijn:

• Pijn, meestal plotseling, zeurderig en brandend
• Onbehaaglijk gevoel in bovenbuik
• Boeren laten en winderigheid

Pijn
Soms heb je een heftige scherpe pijn rechtsboven in je buik. Deze scherpe pijn ontstaat doordat een galsteen komt vast te zitten in één van de galgangen of in de galbuis. De galgang trekt samen wat voor heftige pijnaanvallen zorgt. Dit wordt ook wel koliekpijn genoemd. Koliekpijn kan één tot vier uur aanhouden. De aanvallen houden op wanneer het steentje doorschiet naar de grote galbuis of de darm of wanneer de galblaas te uitgeput is om verder te persen.

Ontsteking
Als de galgang wordt afgesloten door een galsteen kan een infectie van de galblaas of galwegen ontstaan. Wanneer je galblaas of galwegen ontstoken zijn kun je last hebben van aanhoudende buikpijn en hoge koorts. Wanneer de galsteen ook nog de afvoergang van het alvleeskliersap afsluit, kan een alvleesklierontsteking ontstaan.

Witte ontlasting en geelzucht
Gal bevat bilirubine en dit zorgt voor de bruine kleur van je ontlasting. Wanneer je galgang wordt geblokkeerd door een galsteen kan er geen gal meer worden afgevoerd naar je darmen. Wanneer er geen gal meer in de darmen komt zal je ontlasting wit kleuren. De gal kan vervolgens in je bloed terechtkomen. Dit zorgt ervoor dat je huid geel kleurt (geelzucht) en dat je donkergekleurde urine krijgt.

Galstenen worden meestal opgespoord door middel van echografie. Als de galstenen erg klein zijn kunnen ze opgespoord worden door middel van een MRI-scan.

Galstenen worden altijd verwijderd als ze klachten geven. Ook als ze toevallig worden ontdekt en dus geen klachten opleveren, worden ze meestal verwijderd. Dit is om problemen te voorkomen. Tegenwoordig worden galstenen niet meer verwijderd door ze te vergruizen. Er wordt meestal gekozen voor verwijdering van de galblaas. Dit is een betere oplossing, omdat het voorkomt dat er opnieuw galstenen kunnen ontstaan.

De galblaas kan verwijderd worden via een kijkoperatie of via een buikoperatie. De lever kan na de operatie op normale wijze gal blijven produceren. De gal wordt alleen niet meer opgeslagen, maar direct via de galgangen naar de darm afgevoerd. Het kan zijn dat je na de verwijdering van je galblaas last krijgt van dunne ontlasting, maar dit gaat in bijna alle gevallen vanzelf weer over. Je lichaam heeft even tijd nodig om aan de nieuwe situatie te wennen.

ERCP bij galstenen
Soms is een operatie niet mogelijk of niet wenselijk. In dat geval wordt een behandeling uitgevoerd door middel van een ERCP, dit staat voor Endoscopische Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie. Bij deze behandeling brengt de dokter een flexibele slang in de galgang via je mond, slokdarm en maag. Daar wordt met een ballonnetje de galsteen uit de galgang geveegd, zodat de steen in de darm valt. Daarna verlaat de galsteen je lichaam via je ontlasting.

Wanneer de galstenen zich in de galblaas bevinden, kunnen ze niet door een ERCP worden verwijderd. Er kan dan eventueel een stent (buisje) worden ingebracht zodat gal kan afvloeien of de opening naar de darm wordt vergroot. Soms krijg je medicijnen voorgeschreven die kleine galsteentjes kunnen oplossen. Het nadeel is dat de steentjes dan vaak terugkomen.

Er is niet veel bekend over de oorzaak van galstenen, daarom is het ook niet duidelijk welke dieetadviezen de kans op galstenen verkleinen. Na een behandeling tegen galstenen wordt dan ook geen dieet voorgeschreven. In het algemeen geldt wel dat voldoende lichaamsbeweging, een gezond gewicht en gezonde voeding belangrijk zijn:

• Eet gezond en vezelrijk
• Eet voldoende groente en fruit
• Drink minimaal twee liter op een dag. Drink niet meer dan twee glazen alcohol per dag