Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn is onder te verdelen in een episodische en een chronische vorm. Bij de episodische vorm van de hoofdpijn worden periodes van weken tot maanden met aanvallen afgewisseld met periodes zonder pijn. Zo’n pijnvrije periode kan jaren duren, waarna de pijn plotseling weer kan terugkomen. De perioden met klachten worden episoden of clusters genoemd.

De chronische vorm kent geen pijnvrije periodes. Aanvallen kunnen dan elke dag voorkomen. De episodische vorm van clusterhoofdpijn kan overgaan in de chronische vorm, en andersom. Chronische clusterhoofdpijn is zeldzaam.
Verwarring met migraine en spanningshoofdpijn
Clusterhoofdpijn moet overigens niet verward worden met migraine, een andere vorm van hoofdpijn. Mensen met migraine voelen de aanval vaak aankomen, zijn misselijk en willen het liefst stil gaan liggen – in tegenstelling tot clusterhoofdpijn. Ook spanningshoofdpijn is een heel andere aandoening, met zijn eigen kenmerken en oorzaak.

Hoewel er uitgebreid onderzoek wordt gedaan naar clusterhoofdpijn, is er nog geen duidelijke oorzaak bekend. Het ontstaan van de ziekte kan te maken hebben met een afwijking in de hypothalamus, een deel van de hersenen. De hypothalamus heeft een groot aantal functies voor het lichaam, waaronder het regelen van de bloeddruk, de hartslag, de hormoonhuishouding en de biologische klok. Dit laatste zou een reden kunnen zijn voor het feit dat de pijnaanvallen vaak rond dezelfde tijdstippen opkomen. Verder zou erfelijkheid een rol kunnen spelen bij het ontstaan van clusterhoofdpijn.

Er zijn verschillende factoren waarvan wordt gedacht dat ze een aanval van clusterhoofdpijn kunnen uitlokken. Mogelijke uitlokkende factoren zijn bijvoorbeeld alcohol, bepaalde hartmedicijnen en weinig zuurstof (bijvoorbeeld op grote hoogtes). Het is echter nog niet bewezen dat deze dingen echt invloed hebben op het ontstaan van een aanval.

Het belangrijkste symptoom van clusterhoofdpijn is dat het vrij plotseling komt opzetten. Mensen met de aandoening beschrijven een aanval als een haast ondraaglijke pijn aan de zijkant van het hoofd. De pijn treedt vaak op aan één kant van het hoofd, rond het oog of de slaap.
De intense pijn gaat vaak gepaard met bijverschijnselen. Zo hebben mensen vaak last van een verstopte neus, een tranend en rood oog, een verkleinde pupil en een hangend ooglid, allemaal aan dezelfde kant van het hoofd als waar de pijn zit.

In tegenstelling tot mensen met migraine, die het liefst in een donkere kamer stil willen liggen, worden mensen met clusterhoofdpijn juist erg onrustig. Ze hebben een grote bewegingsdrang en gaan onrustig rondlopen.

Het stellen van de diagnose clusterhoofdpijn gebeurt meestal op basis van het verhaal van de patiënt. De klachten die bij de aandoening passen zijn vaak zo specifiek, dat veel nader onderzoek niet nodig is. Het is dus wel van belang om je klachten goed te omschrijven. Het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan daarbij helpen.

De behandeling van clusterhoofdpijn bestaat uit het bestrijden van de pijn tijdens een aanval en het proberen te voorkomen van een aanval.

Pijnbestrijding tijdens een aanval

Er zijn twee manieren om de pijn tijdens een aanval te verminderen: met zuurstoftherapie of medicatie. Welke behandeling je krijgt, is afhankelijk van eerdere ervaringen en de beschikbaarheid van zuurstof. Dit bespreek je met de neuroloog.

Zuurstoftherapie
Bij zuurstoftherapie wordt gedurende vijftien minuten 100 procent zuurstof toegediend. Dit gebeurt via een kapje over je mond en neus of een slangetje in je neus. Na tien tot vijftien minuten zou de aanval van clusterhoofdpijn moeten stoppen. Hoe sneller je begint met de behandeling, hoe beter het werkt. Zuurstoftherapie kan in het ziekenhuis of thuis toegepast worden. Je bespreekt vaak samen met de huisarts of neuroloog de mogelijkheden.

Medicijn sumatriptan
Daarnaast kan een injectie van het medicijn sumatriptan worden gegeven. Ook dit middel geeft bij een groot deel van de mensen verlichting van de pijn binnen tien tot vijftien minuten. Dit komt doordat het geneesmiddel de bloedvaten in de hersenen vernauwt, waardoor de pijnprikkel afneemt. Het middel mag maximaal tweemaal per dag worden gebruikt.

Een behandeling om een aanval te voorkomen gebeurt altijd in overleg met de neuroloog. Om het aantal aanvallen van clusterhoofdpijn te verminderen, wordt het meest gebruikgemaakt van het middel verapamil. Je neemt dit medicijn dan voor langere tijd in. Het kan afgebouwd worden als je een tijd geen aanvallen meer hebt gehad. Werkt verapamil onvoldoende? Geef dit dan aan bij de neuroloog. Hij of zij kan andere medicijnen aanraden zoals lithiumcarbonaat, pizotifeen, prednison, ergotamine of als laatste keuze bij vooral chronische clusterhoofdpijn methysergide.