Cystitis (Blaasontsteking)

De meest voorkomende oorzaak van een blaasontsteking is een infectie met een bacterie die vanuit de plasbuis de blaas infecteert. Dit verklaart waarom blaasontsteking ook regelmatig een urineweginfectie genoemd wordt. De bacterie Escherichia coli (E. coli), die normaal in de darmen aanwezig is, kan vanuit de anus via de urinebuis de blaas binnendringen. De E. coli bacterie hecht zich aan de blaaswand en veroorzaakt een ontsteking.

Een blaasontsteking is niet altijd te voorkomen. Andere oorzaken van een blaasontsteking zijn namelijk:

• Blaasirritatie door bijvoorbeeld blaasstenen, chemische stoffen of irriterende stoffen in de voeding
• Diabetes
• Bepaalde geneesmiddelen (zoals methenaminemandelaat en cyclofosfamide)

Wanneer je je blaas niet goed leeg plast is het risico op blaasontsteking groter. Bijvoorbeeld wanneer je als man een vergrote prostaat hebt of wanneer je een vrouw bent met een blaasverzakking. Er blijft dan telkens een beetje urine in je blaas achter. Hierin kunnen bacteriën zich gemakkelijk vermenigvuldigen. Bij kinderen kan de ontsteking veroorzaakt worden door een afwijking van de urinewegen.

Een blaasontsteking is niet besmettelijk. Een blaasontsteking kan wel ontstaan door slechte hygiëne. Normaal gesproken zitten er geen bacteriën in de blaas en urinewegen. Het milieu van de vagina, anders gezegd de zuurgraad van de vagina, zorgt ervoor dat bacteriën over het algemeen weinig kans hebben om zich te vermenigvuldigen. De vagina ruimt de bacteriën zelf uit de weg.

• Kleding: voorkom het dragen van nauwsluitende en slecht ademende kleding en ondergoed. Hierdoor creëer je een optimale situatie voor bacteriën en schimmels te groeien.
• Seks: tijdens het vrijen kunnen bacteriën in de buurt van de urinebuis komen. Het advies is om te plassen na het vrijen.
• Verkeerde intieme hygiëne. De eerste gedachte zal zijn om meer zeep te gebruiken bij het wassen, maar gebruik juist geen zeep. Zeep verstoort de zuurgraad van de vagina. De vagina wassen met water is voldoende.
• Voldoende drinken

Blaasontsteking komt veel meer voor bij vrouwen dan bij mannen. De vrouwelijke urinebuis ligt vlak bij de anus. Ook hebben vrouwen een kortere urinebuis dan mannen. Bacteriën hoeven dus een minder lange weg af te leggen en bereiken daardoor bij vrouwen gemakkelijker de blaas. De bacteriën kunnen op verschillende manieren in je urinebuis en blaas terechtkomen en een blaasontsteking bij een vrouw veroorzaken.

Het komt vaak voor tijdens een zwangerschap, vooral in de eerste maanden. Mannen met een blaasontsteking hebben vaak ook een ontsteking van de prostaat (prostatitis). Specifieke factoren die een rol spelen bij het ontstaan van een blaasontsteking bij een vrouw:

• Verkeerd afvegen. Als je van achteren naar voren afveegt, veeg je de bacteriën naar de urinebuis.
• Zwangerschap.
• Menopauze. Na de overgang neemt de kans op een blaasontsteking bij een vrouw toe.
• Het plaatsen van een spiraaltje.

Blaasontsteking en zwanger
De kans op blaasontsteking is groter als je zwanger bent. Door de groeiende baarmoeder wordt je blaas opzij gedrukt waardoor je vaak moet plassen. Alléén vaak plassen leidt niet meteen tot een blaasontsteking. Bij zwangere vrouwen blijven echter al snel kleine restjes urine in de blaas achter waarin bacteriën gemakkelijk groeien. Daarbij bevat de urine van een zwangere vrouw meer voedingsstoffen dan normaal, waardoor de omstandigheden voor bacteriën ideaal zijn om te groeien.

De symptomen van blaasontsteking zijn vaak duidelijk herkenbaar. Het kan erg pijn doen; veel mensen herkennen bijvoorbeeld wel dat branderige gevoel bij het plassen. Er zijn ook kenmerken die je misschien niet zo snel koppelt aan een blaasontsteking. De meest voorkomende symptomen van een blaasontsteking zijn:

• Donkere urine of geconcentreerde urine
• Vaak moeten plassen en vaak aandrang hebben, terwijl de blaas niet vol is
• Brandende pijn tijdens het plassen
• Sterk ruikende of stinkende urine
• Troebele urine
• Soms zit er bij een blaasontsteking bloed in de urine
• Zeurende pijn in de onderbuik en/of onderrug
• Misselijkheid en braken

Omdat een blaasontsteking zich kan uitbreiden naar andere organen is het wel nodig om ermee naar de huisarts te gaan. De huisarts zal in eerste instantie adviseren twee liter (water) per dag te drinken en in sommige gevallen wordt (ook) cranberrysap aangeraden. Als de klachten na een week nog bestaan of verergeren (denk aan koorts), dan is het verstandig opnieuw te overleggen. Koorts kan een teken zijn dat de blaasontsteking verder is opgetrokken en een nierbekkenontsteking heeft veroorzaakt. Bij een man met een blaasontsteking wordt altijd antibiotica gegeven.

Voordat met een behandeling van een blaasontsteking begonnen kan worden, dient je huisarts eerst vast te stellen dat het daadwerkelijk om een blaasontsteking gaat. Dit gebeurt door een analyse van het klachtenpatroon en door urineonderzoek. De huisarts zal de urine onderzoeken op bacteriën, sporen van een ontsteking (eiwitten in de urine duiden op een ontsteking) en soms op suiker, in verband met het verhoogde risico op blaasontsteking bij diabetes. Vervolgens kan met de behandeling van de blaasontsteking worden gestart.

Antibiotica bij blaasontsteking
Over het algemeen is een blaasontsteking goed te behandelen met antibiotica, aan de hand van de uitslag van het urineonderzoek. Als je vaak last hebt van een blaasontsteking kan de huisarts je doorverwijzen naar een specialist (uroloog of gynaecoloog) om te onderzoeken of er een afwijking van de urineweg is die de ontsteking in stand houdt.

Voor zwangere vrouwen met een vermoedelijke blaasontsteking is contact met de huisarts altijd noodzakelijk. Een onbehandelde urineweginfectie kan namelijk leiden tot nierbekkenontsteking of vroeggeboorte. De huisarts zal medicijnen voorschrijven die geen kwaad kunnen tijdens de zwangerschap.

Nog beter dan het behandelen van een blaasontsteking, is het voorkomen ervan. Dit is prima te doen. Hieronder enkele tips:

• Drink veel, anderhalf tot twee liter per dag. Dit zorgt voor een natuurlijke doorspoeling.
• Plas regelmatig. Dit spoelt de bacteriën naar buiten zodat deze zich niet aan de blaaswand kunnen hechten.
• Houd de plas niet op, maar ga bij aandrang gelijk naar het toilet.
• Zorg voor warme kleding; vooral het onderlichaam en de voeten moeten warm blijven.
• Vermijd nauwsluitend nylon ondergoed en panty's en draag geen nauwsluitende (spijker)broeken; dit helpt irritatie van de urinebuis en een schimmelinfectie van de vagina door Candida albicans voorkomen. Deze schimmel gedijt goed op vochtige, afgesloten plaatsen.
• Zorg voor een goede hygiëne: (vooral voor vrouwen) reinig het onderlichaam van voren naar achteren om te voorkomen dat bacteriën in de plasbuis terechtkomen. Was daarna zorgvuldig de handen.
• Plas direct na het vrijen
• Hanteer geen overdreven hygiënische maatregelen als verschralende zepen en cosmetica: de vagina is zelfreinigend.
• Maak de urine extra zuur met een Cranberry-extract. De bacteriën kunnen slecht tegen zure urine.

Ook je voeding kan van invloed zijn bij het voorkomen of bestrijden van een blaasontsteking. Belangrijk is bijvoorbeeld om de blaas geregeld door te spoelen. Drink daarom minstens anderhalve liter water per dag. Dienen de eerste symptomen van blaasontsteking zich al aan? Drink dan dagelijks ongeveer een liter meer dan normaal, mits je in goede gezondheid bent.

Om het risico op een blaasontsteking te verminderen, adviseren voedingsdeskundigen om twee- tot driemaal daags een kopje kruidenthee te drinken. Kruidenthee werkt vochtafdrijvend. Zorg verder voor een optimale weerstand door gevarieerde, volwaardige voeding met volop volkorenproducten en verse groenten en fruit. Vermijd liever scherpe specerijen, ijskoude dranken en alcohol.