De hik (Singultus )

Wat is de hik?

In het kort:

• Bij de hik trekt je middenrif voor een korte duur automatisch krachtig samen.
• De hik is meestal onschuldig, maar kan erg vervelend zijn.
• Hikaanvallen duren meestal een paar minuten.
• Bekende oorzaken van de hik zijn te snel eten of drinken, scherp of gekruid eten en drinken van alcohol of koolzuurhoudende frisdranken.
• Soms is de hik een gevolg van een medische aandoening, zoals hyperglycemie, astma of nieraandoeningen.
• Door de hik kunnen problemen met eten, praten, ademhalen of slapen ontstaan..
• Chronisch of langdurig hikken leidt vaak tot vermoeidheid en soms pijn op de borst.
• Neem bij langdurig of chronisch hikken contact op met je huisarts voor verdere behandeling.

Over de hik

De hik is een tijdelijk en kortdurend verschijnsel waarbij het middenrif krachtig samentrekt. De meeste hikaanvallen duren slechts een paar minuten en zijn dan weer voorbij. Vreemd genoeg heeft de hik geen enkele functie. Gedacht wordt dat de hik het gevolg is van kleine maagklachten. Dat verklaart ook waarom te snel of te veel eten of drinken een belangrijke veroorzaker van de hik is.

De hik ontstaat door een prikkeling van de zenuwen in het middenrif. Het gevolg is een krachtige en onwillekeurige beweging van het middenrif, die samengaat met een samentrekking van het strottenhoofd en het volledig sluiten van de stemspleet tussen de stembanden. Door het volledig sluiten van de stemspleet ligt de ademhaling even stil en ontstaat tevens het kenmerkende hikgeluid.
De hik kan een opzichzelfstaand verschijnsel zijn of het gevolg van een bepaalde aandoening. Mogelijke oorzaken van de hik zijn:

• Scherp of gekruid eten
• Te snel eten of drinken
• Roken
• Drinken van alcohol of koolzuurhoudende dranken
• Psychologische reacties, bijvoorbeeld verdriet, angst, opwinding, stress, lachen of mentale shock
• Plotselinge temperatuurschommelingen
• Spijsverteringsstoornissen
• Zwangerschap

Bijwerkingen van bepaald medicijngebruik, bekend verschijnsel bij opiaten, corticosteroïden, benzodiazepinen, barbituraten en anesthesie. Soms is de hik het gevolg van een medische aandoening, bijvoorbeeld:

• Stofwisselingsziekten, als hyperglykemie of hypoglykemie
• Longaandoeningen, zoals pleuritis, longontsteking en astma
• Problemen met het centrale zenuwstelsel, bijvoorbeeld door traumatisch hersenletsel, encefalitis, een hersentumor of een beroerte.
• Nieraandoeningen, hartaandoeningen, aandoeningen aan de alvleesklier, leveraandoeningen of hersenaandoeningen.
• Maag- darmaandoeningen, zoals IBD (inflammatoire darmziekte) of gastro-oesofageale reflux ziekte (GERD).
• Aandoeningen aan de tiende hersenzenuw (nervus vagus), zoals meningitis, faryngitis of struma.

Hikken wordt ook relatief vaak gezien na hart- of longoperaties, dit geeft een verhoogde kans op infecties of bloedingen.

Hoewel de hik meestal onschuldig is, kan het wel erg vervelend zijn. In het geval van chronisch hikken ontstaat er soms pijn op de borst. Daarnaast leidt langdurig hikken soms tot uitputting. Mogelijke klachten door (chronisch) hikken zijn:

• Eet- en praatmoeilijkheden
• Ongewenst gewichtsverlies
• Slaapproblemen en oververmoeidheid
• Ademhalingsproblemen
• Brandend maagzuur
• Pijn in het borstbeen
• Depressie

Hikken is een vervelend verschijnsel, maar niet gevaarlijk. In heel enkele gevallen houdt de hik langdurig aan. Een hik die langer dan 48 uur ononderbroken doorgaat heet chronische of persisterende hik, ook wel singultus persistens. Indien er sprake is van chronisch hikken kun je het best even langs de huisarts te gaan.

De hik verdwijnt meestal vanzelf binnen een aantal minuten, daarvoor is geen behandeling nodig. In de volksmond wordt weleens gezegd dat je adem inhouden of iemand laten schrikken helpt om het hikken te stoppen. Beide ‘remedies’ hebben te maken met een geforceerde onderbreking van de ademhaling, maar het werkelijke effect ervan is nooit wetenschappelijk gemeten. Even rustig gaan zitten en langzaam een glaasje water drinken kan ook helpen. Ook bepaalde yogaoefeningen waarbij je voorover buigt en het middenrif ontspant zijn mogelijk effectief. De belangrijkste tips om de hik te voorkomen zijn:

• Letten op de ademhaling
• Rustig eten
• Goed kauwen

Deze maatregelen helpen overigens niet in het geval van een chronische hik.
Het verhelpen van een chronische hik kan door te proberen het onderliggende probleem aan te pakken. Er is ook een flink aantal medicijnen beschikbaar om een langdurig aanhoudende hik te verhelpen. Deze zijn hier overigens niet speciaal voor ontwikkeld. Het gaat dan bijvoorbeeld om anti-epileptica of anti-psychotica. Nadeel is dan ook een flink aantal vervelende bijwerkingen. Soms werkt het om een bepaalde therapie te volgen, bijvoorbeeld psychotherapie, hypnotherapie of acupunctuur. In heel zeldzame gevallen is operatief behandelen een uitkomst. Een chirurg onderbreekt dan de diafragmazenuw die een belangrijk verband houdt met het hikken. Helaas is er een groot risico op complicaties met gevolgen voor de ademhaling.