Wat is depersonalisatie en derealisatie?
In het kort:
• Depersonalisatie en derealisatie zijn verschijnselen die optreden tijdens dissociatie.
• Bij depersonalisatie ervaar je gevoelens van onbekendheid, vervreemding en onwerkelijkheid van je eigen geest en/of lichaam.
• Bij derealisatie ervaar je gevoelens van vervreemding en onwerkelijkheid met betrekking tot je omgeving en andere mensen.
• Mogelijke oorzaken zijn onder andere ziekte, slaaptekort en alcohol- en/of drugsgebruik.
• Wanneer periodes van depersonalisatie en realisatie steeds terugkeren zonder duidelijk aan te wijzen oorzaak, is er sprake van een depersonalisatie/derealisatiestoornis (DP-/DR-stoornis).
• Symptomen zijn onder andere een gevoel van vervreemding en heftige angstgevoelens.
• De precieze behandeling van depersonalisatie en derealisatie is afhankelijk van de oorzaak.
• Wanneer er sprake is van een depersonalisatie/derealisatiestoornis (DP-/DR-stoornis) is er in veel gevallen therapie nodig, er zijn meerdere vormen van therapie die kunnen helpen met het behandelen van de klachten.
Over depersonalisatie en derealisatie
Depersonalisatie en derealisatie zijn verschijnselen die optreden tijdens dissociatie. Tijdens een dissociatie zijn bepaalde functies in de hersenen tijdelijk verstoord als beschermingsmechanisme bij (zeer) stressvolle gebeurtenissen. Bij depersonalisatie (DP) verandert de waarneming van de eigen identiteit en/of het lichaam. Bij derealisatie (DR) verandert de waarneming van de omgeving. Depersonalisatie en derealisatie treden los van elkaar of tegelijkertijd op. Bij zowel depersonalisatie als derealisatie is de beleving verstoord, het heeft een alsof-karakter. De realiteitstoetsing blijft normaal.
Depersonalisatie
Bij depersonalisatie ervaar je gevoelens van onbekendheid, vervreemding en onwerkelijkheid van je eigen geest en/of je eigen lichaam. Depersonalisatie kan je het gevoel geven ‘niet bij jezelf te horen’, omdat je een deel van het bewustzijn zoals gedachten, gevoelens, waarnemingen, handelingen op een andere manier ervaart. Sommige mensen met depersonalisatie hebben het gevoel buiten hun eigen lichaam te treden en zichzelf te bekijken als een toeschouwer. Depersonalisatie wordt vaak beschreven als erg onprettig en kan leiden tot (heftige) angstgevoelens.
Derealisatie
Bij derealisatie ervaar je gevoelens van vervreemding en onwerkelijkheid met betrekking tot je omgeving en andere mensen. Tijdens derealisatie kun je het gevoel krijgen in een droom te leven, of de omgeving en mensen onecht en wazig ervaren. Derealisatie wordt net als depersonalisatie als erg onprettig ervaren, maar roept over het algemeen minder angstgevoelens op.
Depersonalisatie-/derealisatiestoornis
Wanneer periodes van depersonalisatie en realisatie steeds terugkeren zonder dat er een van bovenstaande oorzaken is aan te wijzen, is er sprake van een depersonalisatie-/derealisatiestoornis (DP-/DR-stoornis). Vaak wordt een DP-/DR-stoornis veroorzaakt door traumatische gebeurtenissen in de kindertijd. Een DP-/DR-stoornis veroorzaakt problemen in het dagelijks functioneren door de periodes waarin verschijnselen optreden. Klachten zorgen voor problemen op de werkvloer, in het sociale leven en/of op andere terreinen. Een DP-/DR-stoornis gaat vaak samen met andere dissociatieve stoornissen.