Dyslexie

Wat is dyslexie?

Dyslexie is een leerstoornis die zorgt voor problemen met voornamelijk lezen, spelling en schrijven. 'Dys' betekent verstoord functioneren en 'lexie' betekent 'woord', vandaar dat dyslexie ook wel eens woordblindheid wordt genoemd. De officiële definitie luidt: ‘een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau’. Dyslexie kan zowel bij kinderen als volwassenen voorkomen.

Dyslectisch: waar in de hersenen gebeurt dit?

Bij mensen die dyslectisch zijn, gaat het ordenen van informatie in de hersenen anders dan bij mensen die het niet hebben. Wanneer je leest of schrijft, gebruik je normaal gesproken drie gebieden in het linkerdeel van de hersenen. Dyslectische kinderen gebruiken de drie gebieden ook, maar de activiteit per gebied verschilt. Zo gebruiken niet-dyslectici vooral het deel dat geschikt is voor de analyse van woorden (het parieto-temporaal gebied), terwijl dyslectici dit gebied minder actief gebruiken. Zij leunen bij lezen en schrijven vooral op het gebied dat zich richt op articulatie en stil lezen (het zogenaamde inferior frontale gyrus).

Je merkt dat iemand dyslectisch is doordat hij problemen heeft met het aanleren en toepassen van lezen en spelling. Letters worden omgedraaid en woorden worden verkeerd geschreven of gelezen. Ook simpele berekeningen kosten veel tijd en er worden fouten gemaakt. Er zijn verschillende gradaties: niet iedere dyslecticus hoeft zware leerproblemen te hebben, maar over het algemeen heeft iemand met dyslexie meestal moeite met:

  • het verwerken van letters en klanken (informatie)
  • het omzetten van letters (visueel) in klanken (auditief)
  • het leren van 'droge' feiten
  • het automatisch toepassen van die kennis bij schriftelijke en mondelinge taken, iemand moet dus steeds blijven nadenken bij bijvoorbeeld het lezen van een stuk tekst
  • het tempo, de complexe taken en de concentratie bij schriftelijke en/ of mondelinge taken

Per leeftijdsgroep kunnen de symptomen verschillen.

Niet minder intelligent!

Een misvatting is dat dyslectici minder intelligent zouden zijn. Dat is niet waar. Zo was bijvoorbeeld Einstein dyslectisch. Vaak blijken mensen met dyslexie zelfs nieuwsgieriger dan gemiddeld, maken ze beter gebruik van hun zintuigen en kunnen ze goed op hun intuïtie werken.

De exacte oorzaak van dyslexie is niet bekend. Het is wel duidelijk dat de verwerking van de letter-klankkoppeling in de hersenen van mensen met dyslexie verstoord is. Hoe dat precies in zijn werk gaat is nog onbekend. Dyslexie is aangeboren. Kinderen waarvan de ouders dyslectisch zijn, hebben vier keer meer kans om het ook te krijgen.

De gevolgen van dyslexie hebben voornamelijk betrekking op:

  • Kinderen met dyslexie worden vaak belemmerd in hun ontwikkeling vanwege hun leerstoornis. Vaak kiezen ze een lager onderwijsniveau dan dat ze qua intelligentie aankunnen.
  • Sociaal-emotioneel vlak. Vooral het zelfvertrouwen van je kind kan er flink onder leiden. Waarom lukt het mij niet om die woordjes te leren en anderen wel? Als hun probleem niet onderkend wordt, kunnen ze worden uitgelachen door klasgenootjes. Met als gevolg dat ze helemaal geen zin meer hebben in lezen en hun achterstand alleen maar groter wordt.

Met een dyslexietest kan bepaald worden of je dyslectisch bent. Er is niet maar één dyslexie test beschikbaar, maar er zijn meerdere mogelijkheden. De testen richten zich vooral op het ontdekken van schrijf- en leesproblemen. Je kunt hiervoor terecht bij een gespecialiseerde psycholoog of een orthopedagoog. De diagnose dyslexie wordt gesteld wanneer er geen andere aanwijsbare oorzaken voor de leesproblemen gevonden worden.

Het globale doel van de behandeling van dyslexie is het technisch gezien kunnen lezen en spellen op een niveau dat vergelijkbaar is met eind groep 6. Daarnaast is de behandeling van dyslexie ook gericht op het leren omgaan met je beperking. Je kunt ermee 'leren te leren', maar dyslexie zal door een behandeling niet compleet verdwijnen. Hoe eerder de behandeling start, hoe beter. Je kunt hierbij hulp krijgen van een logopedist of remedial teacher. Vraag op school ook naar eventuele leermethode voor dyslectici.

Logopedie bij dyslexie

De logopedist kan een belangrijke rol spelen bij de behandeling van dyslexie. Deze geeft oefeningen om makkelijker te leren lezen en spellen. De huisarts kan een verwijzing geven voor een logopedist. De behandeling van dyslexie wordt niet vergoed door de zorgverzekeraars, behalve bij een officiële logopedische diagnose. Hieronder vallen taalleerproblemen die ten grondslag liggen aan dyslexie, zoals spraakproblemen of grammaticale problemen.

Remedial teacher bij dyslexie

Een remedial teacher, een leerkracht die gespecialiseerd is in leerproblemen, kan een kind of volwassene met dyslexie helpen. De remedial teacher kijkt goed welke manier van leren iemand gebruikt voor het leren van alledaagse dingen. Die logica gebruikt deze leerkracht om ook andere dingen aan te leren. Als iemand bijvoorbeeld houvast vindt bij regels, legt hij de taalregels en het gebruik daarvan stap voor stap uit. Vaak kennen volwassenen de regels wel, maar ze weten niet wanneer en op welke manier ze daar iets aan hebben bij het spellen van woorden.

Als je merkt dat een kind dergelijke problemen heeft, is het zinvol dat het extra aandacht krijgt en speciale leermethoden om mee te kunnen komen op school. Andere tips:

  • Blijf je kind aanmoedigen. Als ouders doe je er goed aan om je kind aan te moedigen bij pogingen om te lezen en schrijven.
  • Lees veel voor en laat je kind ook veel hardop lezen. Maak hierbij eventueel gebruik van hulpmiddelen. Er zijn bijvoorbeeld bepaalde programma’s die geschreven teksten voorlezen of je kunt gebruik maken van luisterboeken of meelees- cd’s.
  • Geef geen straf of kritiek als je kind fouten maakt.
  • Maak geen vergelijking met anderen. Ga de prestaties van je kind niet vergelijken met die van een ander kind.