Foetaal Alcohol Syndroom (FAS)

Het Foetaal Alcohol Syndroom, ook wel afgekort tot FAS, is een aandoening waarbij er hersenbeschadiging is ontstaan door alcoholconsumptie tijdens de zwangerschap. Een FAS-baby heeft vaak fysieke en mentale tekortkomingen en heeft voor zijn geboorte al last van een groeiachterstand. De gevolgen van het Foetaal Alcohol Syndroom zijn onomkeerbaar voor een FAS-baby. Het Foetaal Alcohol Syndroom valt in de categorie van de Foetaal Alcohol Spectrum Disorders.

 

 

 

 

 

De oorzaak van het Foetaal Alcohol Syndroom is heel duidelijk namelijk: alcoholconsumptie tijdens de zwangerschap. Het is niet bekend hoeveel alcohol een zwangere vrouw precies mag drinken. Meestal zijn de moeders van FAS-baby’s zware alcoholdrinkers. De gevolgen van één glas alcohol tijdens de zwangerschap zijn echter niet te achterhalen, daarom hanteert de Gezondheidsraad de regel: geen alcoholconsumptie tijdens de zwangerschap. Geschat wordt dat 35 tot 50 procent van de zwangere vrouwen toch drinkt tijdens de zwangerschap.

Alcohol tijdens zwangerschap

Een zwangere vrouw voorziet haar ongeboren kind van voedingsstoffen en zuurstof via de placenta en de navelstreng. Alles wat de vrouw binnenkrijgt, krijgt de baby ook binnen; dus ook schadelijke stoffen zoals alcohol en nicotine. Een volwassen vrouw is in staat om met een enzym uit haar lever alcohol af te breken, een foetus kan dit niet. Daarnaast zijn de hersenen en het zenuwstelsel nog volledig in ontwikkeling en extra gevoelig voor de giftige stoffen die in alcohol zitten. Deze giftige stoffen in alcohol beschadigen en onderdrukken de groei van de baby met mogelijk het Foetaal Alcohol Syndroom tot gevolg.

Kinderen met het Foetaal Alcohol Syndroom hebben vaak zowel mentale als fysieke tekortkomingen. Deze tekortkomingen zijn in te delen in drie categorieën:

  • Vertraagde groei
  • Karakteristieke gezichtsafwijkingen
  • Neurologische afwijkingen

Bij alle categorieën geldt dat de mate van de afwijkingen afhankelijk zijn van de hoeveelheid alcohol er genuttigd is tijdens de zwangerschap.

Vertraagde groei door FAS

Een FAS-baby wordt met een laag geboortegewicht geboren. Kinderen met het Foetaal Alcohol Syndroom groeien traag en blijven daardoor vaak kleiner en dunner dan hun leeftijdsgenoten. Bij een ernstige vorm van FAS heeft het kind vaak nog tot de pubertijd last van deze groeiachterstand. Naast een laag gewicht en korte lengte heeft een FAS-baby ook een abnormaal klein hoofd. Dit komt door de kleine hersenen.

Karakteristieke gezichtsafwijkingen

Kinderen met het Foetaal Alcohol Syndroom hebben een aantal zeer kenmerkende gezichtsafwijkingen. Zo hebben FAS-baby’s vaak:

  • Laagstaande oren
  • Korte ooglidspleten
  • Ver uit elkaar staande ogen
  • Smalle bovenlip
  • Korte wipneus
  • Platte neusbrug
  • Ontbrekende neusgoot tussen neus en lip
  • Afgeplat midden van het gezicht
  • Hoog verhemelte
  • Afwijkingen aan het gebit
  • Kleine kin
  • Neurologische afwijkingen

Door het alcoholgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap hebben veel FAS-baby’s neurologische problemen zoals:

  • Lager IQ
  • Slechtere fijnere motoriek
  • Slechte hand-oog coördinatie
  • Hyperactiviteit
  • Leer-/geheugenproblemen
  • Verminderde empathie
  • Slecht interpreteren van sociale gedragsregels
  • Impulsiviteit
  • Concentratieproblemen
  • Tics
  • Spaakproblemen

Naast deze afwijkingen heeft een FAS-kind vaak ook beschadigingen aan interne organen, misvormingen aan het skelet en (veel) te kleine hersenen.

Het Foetaal Alcohol Syndroom is helaas niet te genezen. Wel is het belangrijk dat de diagnose FAS zo snel mogelijk gesteld wordt. Het is belangrijk dat een FAS-kind op vroege leeftijd al begeleiding krijgt om psychische en gedragsproblematiek in de toekomst zo veel mogelijk te beperken. De arts stuurt een FAS-kind vaak door naar een klinisch geneticus of naar gespecialiseerde FAS-kliniek.

Pleeggezin voor FAS-kind

Kinderen met het Foetaal Alcohol Syndroom worden vaak bij pleeggezinnen ondergebracht omdat zij vaak uit gezinnen met drugs- en alcoholproblemen komen. Een FAS-kind heeft juist een hele stabiele basis en veel regelmaat nodig, die krijgen zij vaak niet in hun eigen gezinssituatie.

Foetaal Alcohol Syndroom voorkomen

Ondanks dat het Foetaal Alcohol Syndroom niet te genezen is, kun je het wel voorkomen. Voorop staat dat je alcohol tijdens de zwangerschap het best volledig kunt vermijden en als je dat toch (onbedoeld) hebt gedaan, maak dit dan direct kenbaar aan je verloskundige.

Voor de diagnose van het Foetaal Alcohol Syndroom bestaat geen eenduidige test. Om de diagnose FAS te stellen kijken artsen vaak naar kenmerken uit de drie bovenstaande categorieën. Als een kind uit elke categorie kenmerken vertoont, dan spreken de artsen van het Foetaal Alcohol Syndroom. Indien niet uit elke categorie kenmerken worden gevonden dan spreekt de arts van Foetaal Alcohol Effecten.