Gangreen

Wat is gangreen?

Gangreen is een ernstige aandoening waarbij lichaamsweefsel afsterft en eventueel gaat rotten. Er bestaan meerdere vormen van gangreen, waarvan het droge en het natte type het meest voorkomen.

Droog gangreen

Droog gangreen wordt ook wel necrose genoemd, ofwel het afsterven van lichaamsweefsel. De oorzaak hiervan ligt in een onvoldoende voorziening van zuurstof en voedingsstoffen aan het aangedane lichaamsdeel door aanvoerend bloed. Met name de uiterste delen van je lichaam, zoals je tenen en voeten, raken hierdoor beschadigd. Het aangedane weefsel wordt zwart en droog.

In principe breidt deze afgestorven plek zich niet verder uit en breekt het weefsel op een bepaald moment af waardoor de wond kan helen.

Overigens begint deze aandoening vaak met mildere klachten, zoals het koud en bleek worden van het aangedane weefsel, in combinatie met hevige pijn. De overgang tot necrose kan enkele uren tot dagen duren, afhankelijk van de hoeveelheid bloedvoorziening die er nog is. Wanneer de necrotische plek geïnfecteerd wordt door bacteriën, kan droog gangreen overgaan tot nat gangreen.

Nat gangreen

Nat gangreen, ook wel koudvuur genoemd, is de schade aan gezond weefsel door een wond die besmet is geraakt met bacteriën. Het betreft weefsel dat levenloos is geworden door bijvoorbeeld een ongeval of schotwond, of door het al eerder bestaan van droog gangreen.

Bepaalde bacteriën, meestal van de Clostridium familie, dringen graag door tot dit soort weefsels waarin zich weinig zuurstof bevindt. De bacteriën vermenigvuldigen zich en de infectie breidt zich verder uit. Het aangedane weefsel verandert van kleur van rood, blauw en groen tot zwart en wordt gekenmerkt door een zeer sterke onaangename geur van rottend weefsel. De bacteriën kunnen gas produceren, waardoor onderhuidse luchtbelletjes ontstaan die je van buitenaf kunt voelen. Je spreekt in dat geval van gasgangreen.

Door de voortdurende uitbreiding van de infectie ontstaat er een medische spoedsituatie die zonder behandeling tot de dood kan leiden. Een bijzonder type nat gangreen is het zogenaamde gangreen van Fournier, waarbij de mannelijke geslachtsorganen zijn aangedaan.

De verschillende type gangreen hebben ook verschillende oorzaken:

Droog gangreen
Droog gangreen wordt veroorzaakt door onvoldoende doorbloeding van het aangedane lichaamsdeel. Hierdoor ontvangt het weefsel te weinig zuurstof en voedingsstoffen vanuit aangevoerd bloed. Dit wordt ook wel avasculaire necrose genoemd. Avasculair betekent letterlijk ‘zonder doorbloeding’ en de betekenis van necrose is ‘weefselversterf’.

Met name mensen met al bestaande problemen aan hun bloedvaten, zoals atherosclerose, krijgen met droog gangreen te maken. Deze mensen hebben hier vaak al klachten van, zoals claudicatio intermittens (etalagebenen), vaak koude handen en voeten en erectiestoornissen.
Risicofactoren voor het ontstaan van schade aan je bloedvaten zijn onder andere:

• Roken
• Diabetes
• Overgewicht
• Droog gangreen kan ook ontstaan door bevriezing, verbranding of doorligplekken (decubitus)

Nat gangreen
Nat gangreen ontstaat door het geïnfecteerd raken van weefsel met Clostridium bacteriën, vaak na een val op straat, een ongeluk of eerder bestaand droog gangreen.

De symptomen van gangreen zijn afhankelijk van het type gangreen. Zo wordt droog gangreen bijna altijd voorafgegaan door andere klachten van verminderde doorbloeding, zoals claudicatio intermittens (etalagebenen), koude en bleke handen en voeten, slecht genezende wondjes en erectiestoornissen. Wanneer er sprake is van een acute afsluiting van een slagader, bijvoorbeeld door een losgeschoten bloedpropje, hoeft dit niet het geval te zijn. Nat gangreen geeft plotselinge symptomen zoals een onaangenaam geurende wond. Wanneer zenuwuiteinden beschadigd zijn geraakt, heb je vaak in het begin hevig pijn die in de loop van de tijd weer afneemt.

De behandeling van gangreen bestaat uit het verwijderen van het afgestorven weefsel. Bij nat gangreen moet dit met spoed gebeuren, om verdere uitbreiding te beperken. Vaak is amputatie van het aangedane lichaamsdeel onvermijdelijk. Bij geïnfecteerd gangreen zal antibiotica toegediend moeten worden, veelal via een infuus in het ziekenhuis.

Bij droog gangreen (necrose) is het soms noodzakelijk om een afgesloten bloedvat weer te openen (dotteren) of om een omleiding aan te leggen (by-pass).

Schade aan bloedvaten en daarmee het risico op droog gangreen kan zoveel mogelijk worden verminderd door te stoppen met roken, gezond te eten, voldoende te bewegen en eventuele diabetes goed gereguleerd te houden. Als je diabetes hebt, is het tevens raadzaam om regelmatig je voeten te (laten) controleren op slecht genezende wondjes.