1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. I
  4. Inspanningsastma

Inspanningsastma

Wat is inspanningsastma?

Inspanningsastma is een uiting van astma en kenmerkt zich door een benauwd gevoel bij inspanning. Inspanningsastma is een veel voorkomende aandoening, vooral bij kinderen en jongvolwassenen. Omdat deze vorm van astma lastig te herkennen is wordt het vaak niet of niet goed behandeld. Vooral bij kinderen is het moeilijk te diagnosticeren door bijkomende klachten als buikpijn, hoofdpijn of lusteloosheid.

Inspanningsastma uit zich in benauwdheid en kan tijdens het sporten optreden, de ergste benauwdheid is echter ná inspanning. De aard van de sport en vooral de omgevingslucht waarin een sport beoefend wordt bepalen de ernst en frequentie van inspanningsastma.

De symptomen van inspanningsastma zijn:

  • Kortademigheid
  • Piepende adem
  • Hoestbuien vlak na een inspanning
  • Bij kinderen ook buikpijn, hoofdpijn, misselijkheid en nergens zin in hebben
  • De meeste mensen voelen inspanningsastma echter slecht aan. Daarom is testen op inspanningsastma vaak noodzakelijk.

De duur van de klachten is sterk leeftijdsafhankelijk. De klachten zijn bij volwassenen meestal na een minuut of tien op zijn ergst en worden daarna minder. Bij jonge kinderen nemen de klachten al na één tot twee minuten na inspanning af. Binnen een uur zijn klachten meestal weer verdwenen.

Inspanningsastma als component van astma uit zich meestal tijdens de eerste schooljaren bij kinderen. Inspanningsastma treedt op doordat bij de ademhaling water uit de luchtwegen verdampt. Dit is een natuurlijk proces (denk aan de wolkjes die je uitblaast als het koud is) maar bij astma zorgt het ervoor dat de luchtwegen afkoelen en nog belangrijker: uitdrogen.

Doordat de luchtwegen uitdrogen worden afweercellen in de longen geprikkeld om stofjes vrij te geven als histamine, leukotriënen en prostaglandine. Deze stoffen zorgen ervoor dat de luchtwegen verkrampen en slijmbekercellen worden geprikkeld om slijm aan te maken. Dat veroorzaakt de typische klachten van inspanningsastma, benauwdheid en hoesten. Inspanningsastma is vooral vervelend, kinderen met een slecht behandeld astma kunnen na inspanning tot 75% van hun longfunctie verliezen. Dat zorgt ervoor dat ze buitenspel komen te staan.

Er is geen eenduidige oorzaak aan te wijzen van inspanningsastma. Mogelijk speelt de doorbloeding van de luchtwegen en de aanmaak van stoffen als cortisol en adrenaline tijdens inspanning een rol (dit zijn stoffen die beschermen tegen inspanningsastma).

Wat we wel zeker weten is dat klimaatomstandigheden invloed hebben. Zo komt inspanningsastma vaker voor in relatief koude en droge klimaten. Verder heeft ongeveer 90% van de mensen met astma en 40% van de mensen met allergische rhinitis (hooikoorts) ook last van inspanningsastma. Ook opvallend is dat de aandoening bij jonge kinderen twee keer zo vaak voorkomt bij jongens als bij meisjes.

Een arts kan vaststellen of het inderdaad om inspanningsastma gaat door een inspanningsproef te doen, zoals een looptest of in enkele gevallen een fietstest. Bij jonge kinderen wordt soms een test op een springkussen afgenomen. Daarbij is het belangrijk dat de inspanning in koude, maar in ieder geval in droge lucht plaatsvindt, en is aangepast aan de leeftijd van de patiënt.

Andere veel voorkomende testen in het ziekenhuis zijn de mannitolprovocatietest, zoutwater verneveling en de vrijwillige hyperventilatietest, allemaal testen waarbij men de luchtwegen uitdroogt. Verder bestaan er zogenaamde directe testen, zoals de metacholine- of histamineprovocatietest.

Als de diagnose (inspannings)astma gesteld is zijn er verschillende mogelijkheden om de astmatische aanvallen te onderdrukken. Zo kun je voorafgaand aan het sporten kortwerkende medicijnen gebruiken, zoals luchtwegverwijders.

Indien je vaker dan tweemaal per week een puf nodig hebt is het echter zaak om onderhoudsbehandeling te krijgen met inhalatie-corticosteroïden. Sommige mensen reageren heel goed op het medicijn montelukast.

Verder is er een onderzoek waaruit blijkt dat het innemen van vier capsules hoogwaardige visolie zou kunnen helpen, waterdicht is deze techniek echter niet.

Bij inspanningsastma is het heel belangrijk om de inspanning rustig op te bouwen om de longen te laten wennen aan de overgang van rust naar inspanning. Begin dus altijd met een goede warming-up.

Hoewel inspanningsastma optreedt na inspanning, is het erg belangrijk om toch te blijven sporten en bewegen. Astmapatiënten met een goede conditie hebben vaak minder last van hun aandoening dan lotgenoten die weinig bewegen.

 Verder is er een aantal tips dat mogelijk helpt om de aanvallen bij inspanningsastma te verminderen:

  • Vermijd vuile lucht, zoals tabaksrook, maar ook smog in de zomermaanden. De vuile lucht vergroot de kans op een aanval behoorlijk.
  • Sport niet als je ziek bent en zeker niet bij koorts (dat geldt overigens niet alleen voor mensen met inspanningsastma). Wacht als je hersteld bent een paar dagen met sporten, zodat je lichaam weer op kracht is.
  • Zorg voor een goede algemene conditie en doe een goede warming-up. Fitte sporters hebben minder last van aanvallen van inspanningsastma dan niet fitte. Een goede warming-up bereidt het lichaam bovendien voor op de inspanning die komen gaat. Besteed ook voldoende aandacht aan de cooling-down.
  • Sport liever niet in de vroege ochtend of bij het invallen van de avond. De lucht is dan vaak koud en dus droog (of wordt snel koud) en dat kan een aanval uitlokken.
  • Adem zoveel mogelijk door je neus. Je neus filtert de lucht.
  • Loop niet te hard van stapel, sport op je eigen niveau.