Netvliesdegeneratie (Maculadegeneratie)

Er bestaan twee vormen van maculadegeneratie: leeftijdsgebonden en juveniele maculadegeneratie. Lees hieronder meer over beide varianten.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie komt het meest voor en ontwikkelt zich met de leeftijd. Er bestaan twee vormen van de leeftijdsgebonden variant: droge en natte maculadegeneratie.

Droge maculadegeneratie

Kenmerkend aan de droge vorm is de doffe, donkere plek in het midden van het zicht. Deze vlek ontstaat door afvalstoffen (‘drusen’) achter het netvlies, die langzaam de macula beschadigen. Deze vorm van maculadegeneratie komt bijna altijd voor in beide ogen. Soms slaat droge maculadegeneratie over in de natte variant.

Natte maculadegeneratie

Bij natte maculadegeneratie groeien er bloedvaatjes in de macula. Deze bloedvaatjes zijn van slechte kwaliteit doordat ze vet, vocht en eiwitten lekken en gemakkelijk bloeden. Dit zorgt voor schade aan de macula. Natte maculadegeneratie is te herkennen doordat het zicht vervormt. Lijnen en voorwerpen zijn gebogen of gekronkeld in plaats van recht (metamorfopsie).

De natte vorm van maculadegeneratie begint meestal aan één oog. Later volgt het andere oog. Snelle behandeling is belangrijk. Natte maculadegeneratie veroorzaakt namelijk direct een verslechtering van het kijken. Bovendien is het zo dat zolang de vaten blijven lekken, de gezichtsscherpte verder kan afnemen. Hoe langer je wacht met behandelen, hoe kleiner de kans op goed behoud van het gezichtsvermogen na de behandeling.

Juveniele maculadegeneratie

Naast leeftijdsgebonden maculadegeneratie bestaat er een juveniele vorm. Bij juveniele maculadegeneratie is er sprake van een aangeboren afwijking en erfelijkheid. De achteruitgang in het zicht begint ongeveer tussen de leeftijd van tien en dertig jaar en bij sommige mensen op jongere leeftijd. Er zijn een aantal erfelijke aandoeningen die gepaard kunnen gaan met juveniele maculadegeneratie. Dit zijn:

• Ziekte van Stargardt
• Ziekte van Best
• Juveniele retinoschisis
• Kegeldystrofie
• Centrale Areolaire Choroidea Dystrofie (CACD)

Symptomen van maculadegeneratie zijn vaak niet direct te herkennen. In de beginfase heb je geen of weinig klachten. Oogirritatie zoals roodheid of jeuk horen niet bij het ziektebeeld van maculadegeneratie. Dit maakt het extra lastig om de aandoening in een vroeg stadium te ontdekken. Er zijn twee symptomen die duiden op maculadegeneratie.

Wazige vlek of verminderd zicht

In het midden van het zicht ontwikkelt sluipend een wazige, doffe of donkere vlek. Scherpstellen en details herkennen is steeds lastiger. Dagelijkse bezigheden zoals autorijden en lezen gaan moeizamer en je gezichtsherkenning gaat achteruit.

Vervormd zien

Als je zicht vervormd raakt kan dit een teken zijn van maculadegeneratie. Lijnen en voorwerpen lopen niet meer recht, maar in een kronkel (metamorfopsie). Je kunt de beelden vergelijken met een lachspiegel. Als vervormd zien het eerste is wat je opmerkt, neem dan contact op met je huisarts. Onderzoek is belangrijk om andere aandoeningen uit te sluiten en eventueel een behandeling te starten.

Hoe de achteruitgang van de macula precies ontstaat is in veel gevallen onduidelijk. Wel zijn er een aantal risicofactoren die de kans op leeftijdsgebonden maculadegeneratie vergroten. Dit zijn:

Leeftijd

Maculadegeneratie treedt vooral op bij mensen boven de vijftig jaar. Hoe ouder, hoe groter de kans op het krijgen van deze aandoening.

Erfelijkheid

Mensen met maculadegeneratie in de familie hebben een grotere kans om op latere leeftijd ook maculadegeneratie te krijgen.

Roken

Door roken breken antioxidanten af. Deze beschermen het netvlies.

Oog- en huidskleur

Mensen met blauwe ogen en een blanke huid hebben een verhoogde kans op maculadegeneratie. De reden hiervan is onbekend.

• Overmatig zonlicht
• Hoge bloeddruk
• Hoog cholesterol

Droge maculadegeneratie is niet te behandelen. Leefstijlaanpassingen kunnen verdere achteruitgang van de macula voorkomen, zoals veranderingen in je voedingspatroon en het beperken van alcohol.

Voor natte maculadegeneratie zijn er twee behandelingen mogelijk: veelvuldige (maandelijkse) injecties met medicatie en fotodynamische therapie. Zonder deze behandelingen neemt de gezichtsscherpte af, terwijl de behandeling verslechtering probeert te voorkomen of te behouden wat er nog is. Iedere verbetering is winst. Het zicht dat is afgenomen, is niet volledig herstelbaar. Wanneer de aandoening vroeg is ontdekt, zorgt de behandeling bij sommige mensen wel voor verbetering. Vroege opsporing is daarom belangrijk.

Injectie met medicatie

De oogarts dient gedurende een langere periode maandelijks medicatie toe via een injectie in je oog (bijvoorbeeld Avastin, Lucentis of Eylea). Het medicijn remt de groei van nieuwe bloedvaatjes en het vermindert de lekkage waardoor de vlek in het oog kleiner wordt en de gezichtsscherpte zich mogelijk herstelt.

Fotodynamische therapie (PDT)

Bij fotodynamische therapie worden de lekkende bloedvaatjes behandeld met een laser. De lasertherapie zorgt voor afsluiting van de bloedvaatjes en remt de groei ervan.

Om verdere achteruitgang van de macula bij de leeftijdsgebonden vorm te voorkomen kun je een aantal maatregelen nemen, zoals:

• Het dragen van een beschermende zonnebril
• Niet roken
• Alcoholgebruik beperken
• Het gebruik van voedingssupplementen/vitamines (in overleg met je arts)

Voeding

De kegels in de macula zijn gevoelig voor bepaalde zuurstofdeeltjes, ook wel vrije radicalen genoemd. Antioxidanten gaan de schadelijke effecten van de vrije radicalen tegen. Antioxidanten zitten in bijna alle groenten en fruit. Een hoge concentratie is te vinden in bijvoorbeeld broccoli, boerenkool, rauwe peen en spinazie.

Verder blijkt uit Amerikaans onderzoek dat bepaalde voedingssupplementen maculadegeneratie kunnen remmen. Dit zijn voedingssupplementen met vitamine C, vitamine E, bètacaroteen, zink, koper, luteïne en zeaxanthine (antioxidanten) en omega-3 vetzuren.