1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. O
  4. Obsessies

Obsessies

Wat is een obsessie?

In het kort:

  • Bij een obsessie heb je dwangmatige gedachten die je niet van je af kunt zetten.
  • Vaak worden obsessies veroorzaakt door stress.
  • Een obsessie kan een uiting zijn van een obsessief compulsieve stoornis, of een onderliggend symptoom van schizofrenie of een andere aandoening.
  • Behandeling van obsessies gaat altijd gepaard met behandeling van de bijbehorende psychische aandoening.
  • De behandeling gebeurt vaak door middel van gesprekken, medicatie of door zelf maatregelen te nemen

Over obsessies

Bij obsessies heb je last van dwingende gedachten of ben je dwangmatig bezig met een bepaald idee. Centraal staat een aanhoudende, steeds terugkerende gedachte. Je kunt erg veel last hebben van deze gedachten die zich opdringen. Zo’n gedachte is bijvoorbeeld de angst om iemand iets aan te doen of een andere misdraging. Soms leiden dwangmatige gedachten tot compulsies: dwangmatige handelingen. Wanneer je de behoefte voelt om obsessieve gedachten weg te nemen door bepaalde dwangmatige handelingen uit te voeren, dan heb je mogelijk last van een dwangstoornis. Je voert dan vaak bepaalde routines extreem vaak uit, zoals een deurslot controleren of iets blijven schoonmaken terwijl het al schoon is.

De oorzaak van een obsessie is vaak een extreem enge of traumatische ervaring (psychotrauma). In enkele gevallen is het een gevolg van een lichte hersenbeschadiging, met name wanneer deze het gevolg is van hersenontsteking. Ook periodes met veel stress of druk van buitenaf kunnen ervoor zorgen dat je geobsedeerd wordt door iets.

De volgende factoren verhogen de kans op een obsessie:

  • Werkloosheid
  • Lagere opleiding
  • Laag inkomen
  • Depressief (zijn geweest)
  • Alleen wonen
  • Weinig steun van anderen ontvangen
  • Bepaalde persoonlijkheidskenmerken, zoals perfectionisme

Je kunt een obsessie herkennen aan het niet kunnen loslaten van een bepaalde gedachte. De gedachte keert steeds terug in je hoofd, ook al probeer je er niet aan te denken. Zo’n gedachte is bijvoorbeeld dat je bang bent dat er iets ergs zal gebeuren of dat je besmet zal raken met een ziekte.

Obsessies zijn zelf vaak een symptoom van een onderliggende psychische aandoening. Een bekend voorbeeld is de obsessie in combinatie met dwanghandelingen: de dwangstoornis, ook wel obsessief compulsieve stoornis. Een ander voorbeeld is schizofrenie. Hierbij ben je vaak geobsedeerd door het idee dat mensen tegen je samenspannen of je achtervolgen. Ook bij mensen met autisme kan obsessie optreden, bijvoorbeeld in de vorm van een specifieke hobby of interesse die ze moeilijk los kunnen laten. Dit heeft uiteraard niet altijd negatieve gevolgen. Bij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kan obsessie optreden die gekoppeld is aan achterdocht. Verder treedt bij een eetstoornis vaak een obsessie met eten of lichaamsgewicht op.

Obsessies treden op als symptoom bij verschillende psychische aandoeningen. De behandeling van obsessies is daarom altijd in combinatie met de behandeling van de onderliggende aandoening. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk bij een obsessie. In lichte gevallen kun je geholpen zijn met psychische hulp. Zo kun je terecht bij je huisarts, een praktijkondersteuner GGZ, psycholoog of psychotherapeut. Je begint met gesprekken met de behandelaar waarin je tips krijgt om obsessieve gedachten te verminderen. Na behandeling kunnen de symptomen terugkeren bij stress, maar meestal kunnen deze onder controle worden gehouden.

Als je in sterke mate last hebt van obsessies, kan een huisarts of psychiater medicijnen voorschrijven, zoals kalmerende middelen. Of en welke medicatie je krijgt, hangt af van de onderliggende aandoening.

Zelf maatregelen tegen obsessies nemen

Er zijn veel aanpassingen die je zelf kunt maken, waardoor je minder last van obsessies krijgt en hier beter mee om leert gaan. Voorbeelden zijn:

  • Zorg voor genoeg slaap
  • Leef volgens een vast ritme, eet en slaap op vaste momenten
  • Eet gevarieerd en voldoende
  • Gebruik ademhalingsoefeningen om tot rust te komen wanneer je je angstig voelt
  • Gebruik geen alcohol en drugs
  • Probeer angstige gedachtes van je af te zetten, bedenk geruststellende gedachtes die je voor jezelf kunt herhalen
  • Zorg voor genoeg slaap