De overgang is de levensfase waarbij je van een vruchtbare naar een onvruchtbare periode gaat. De hormonen in het lichaam van de vrouw moeten in die periode een nieuw evenwicht zoeken. De gehele periode van de overgang kan wel zeven tot tien jaar duren. Veel mensen denken dat de overgang en de menopauze hetzelfde zijn, maar met de menopauze bedoelen we alleen de laatste menstruatie.
Wanneer begint de overgang?
De meeste vrouwen hebben hun laatste ovulatie en menstruatie zo rond hun vijftigste jaar. In de maanden of jaren daarvoor begint de menstruatie al onregelmatiger te worden. In de overgang verandert je lichaam doordat de eierstokken minder van het hormoon oestrogeen produceren. De overgang is een natuurlijk stadium in het leven van een vrouw. Het is dus geen aandoening, hoewel je er wel (veel) last van kunt hebben.
Vervroegde overgang
Sommige vrouwen krijgen te maken met een vervroegde overgang, ook wel premature ovariële insufficiëntie (POI). De symptomen zijn hetzelfde, maar verschijnen eerder dan normaal. Er wordt gesproken van een vervroegde overgang als de klachten voor het veertigste levensjaar voorkomen. Dat gebeurt bij ongeveer 1 op de 100 vrouwen. Bij 1 op de 1000 vrouwen zet de overgang voor het dertigste levensjaar in. De vruchtbaarheid wordt door een vervroegde overgang sterk verlaagd, waardoor de kans nog maar vijf tot tien procent is dat je spontaan zwanger wordt. Dit kan een grote impact hebben op je kinderwens.
Er bestaan verschillende oorzaken van een te vroege overgang:
- Beschadiging of verwijdering van de eierstokken
- Sommige enzymafwijkingen
- Sommige erfelijke afwijkingen
- Sommige auto-immuun (afweer)ziekten
Bij de meeste vrouwen blijft de oorzaak echter onbekend. Bij vrouwen die al langere tijd niet meer menstrueren, kan de arts met een bloedtest een vervroegde overgang vaststellen. Bij vrouwen die nog een paar keer per jaar menstrueren, zullen de waarden van de hormonen rondom de menstruatie normaal zijn en is vaker dan één keer bloedonderzoek nodig.
Behandeling
Tijdens de overgang kun je zowel lichamelijke als geestelijke symptomen hebben. Deze problemen kunnen ook weer heel verschillend zijn per persoon. Hieronder beschrijven we de meest voorkomende symptomen van de overgang.
Lichamelijke symptomen van de overgang
In het begin van de overgang (de jaren voor de laatste menstruatie) begint de menstruatie onregelmatiger te worden. Soms is er weinig en dan weer hevig bloedverlies.
Een vrouw kan tijdens de overgang last hebben van de bekende overgangsklachten:
- Opvliegers
- Hevig transpireren
- Vermoeidheid
Bij opvliegers krijg je het plots heel warm en ga je heel hevig zweten. Opvliegers kunnen spontaan optreden, maar kunnen ook opgewekt worden door stress of alcohol. Opvliegers kunnen heel vervelend zijn; je hebt het gevoel dat iedereen het ziet en 's nachts houden ze je uit je slaap.
Verder kun je tijdens de overgang ook last hebben van andere symptomen:
- Spierpijn
- Hartkloppingen
- Hoofdpijn
- Duizeligheid
- Pijnlijke borsten
Een paar jaar na de laatste menstruatie kun je andere lichamelijke symptomen van de overgang krijgen. Door verminderde hormoonproductie wordt de vagina droger en de huid rond de vagina dunner. Je kunt hierdoor last krijgen van pijn bij het vrijen (dyspareunie). Ongeveer een kwart van de vrouwen in de overgang heeft hier last van. Andere symptomen zijn vaginale afscheiding, jeuk of blaasontstekingen.
Verder krijgen sommige vrouwen na de overgang last van urine-incontinentie, ofwel ongewild urineverlies. Dat komt door slijtage, bevallingen en de verminderde oestrogeenproductie. Door verlies van spierkracht kan ook je baarmoeder of een deel van je urinebuis, blaas of endeldarm gaan verzakken. Sommige vrouwen hebben door dit alles minder zin in seks, maar je seksleven kan ook juist verbeteren, bijvoorbeeld omdat je niet meer bang hoeft te zijn voor een ongewenste zwangerschap.
Ook op de rest van het lichaam wordt de huid dunner en droger. Ook het haar wordt droger en kan uitvallen. Beharing op je gezicht of andere lichaamsdelen neemt toe door een toename van het mannelijke hormoon androgeen of een afname van de oestrogeenproductie. Sommige vrouwen hebben hierdoor last van overbeharing.
Geestelijke symptomen van de overgang
De veranderingen in de hormoonbalans kunnen naast lichamelijke symptomen ook zorgen voor geestelijke overgangsklachten. Voorbeelden daarvan zijn stemmingswisselingen, vermoeidheid en lusteloosheid. De menopauze is ook een overgang tussen twee levensfases: die van vruchtbare naar onvruchtbare vrouw. Dat besef kan voor sommige vrouwen moeilijk te aanvaarden zijn.
Risico's tijdens en na de overgang
Wat veel vrouwen niet weten, is dat door de afname van vrouwelijke hormonen het risico op botontkalking (osteoporose) en hart- en vaatziekten toeneemt. Hierdoor kunnen rugklachten ontstaan, neemt de kans op botbreuken toe, maar zie je ook dat na de overgang het aantal vrouwen met een hartziekte sterk toeneemt. Het is daarom belangrijk om je goed voor te laten lichten. Zelf kun je namelijk ook veel doen, door bijvoorbeeld wat meer op je voeding te letten of meer te gaan bewegen.