Wat is een paniekstoornis?
Bij een paniekstoornis heb je regelmatig last van paniekaanvallen. Een paniekaanval is een vorm van zeer hevige angst waarbij je de controle over wat je doet dreigt kwijt te raken. Er treden tijdens een aanval binnen enkele minuten allerlei lichamelijke verschijnselen op. Vaak is er bij een paniekstoornis geen duidelijke aanleiding voor deze paniekaanvallen.
Paniekstoornis met agorafobie
Een paniekstoornis gaat vaak samen met agorafobie. Agorafobie is een stoornis waarbij iemand bang is om op bepaalde plekken of in bepaalde situaties te komen (plein- of straatvrees). Bij mensen met een paniekstoornis ontstaat vaker agorafobie, omdat ze plekken waar ze een paniekaanval denken te krijgen gaan mijden.
Oorzaken
De oorzaak van een paniekstoornis is niet bekend. Wel wordt in de hersenen van mensen met een paniekstoornis vaak een verandering gezien in de aanwezige stofjes. Uiteenlopende factoren dragen hier mogelijk (samen) aan bij, zoals:
- Hormonen
- Opvoeding in een angstige omgeving
- Erfelijkheid
- Stressvolle of ingrijpende gebeurtenissen
Symptomen
Mensen met een paniekstoornis hebben regelmatig paniekaanvallen. Tijdens deze aanvallen hebben ze gevoelens van angst of extreme spanning en/of een gevoel van een naderend onheil.
De symptomen van een paniekaanval zijn onder andere:
- Kortademigheid of een gevoel te stikken
- Koude rillingen of het juist heet hebben
- Hartkloppingen en een drukkend gevoel op de borst
- Misselijkheid, braken of diarree
- Zweten
- Duizeligheid of een wankel gevoel
- Tintelingen in handen en voeten
- Trillen
- De angst gek te worden, te sterven of de zelfbeheersing te verliezen
- Het gevoel dat de situatie niet echt is en het gevoel buiten jezelf te staan
Diagnose
Ga langs de huisarts als je regelmatig paniekaanvallen hebt. Die kan de diagnose stellen aan de hand van een aantal criteria. Het eerste criterium is dat je herhaaldelijk last hebt van paniekaanvallen, waarbij minimaal vier symptomen van een paniekaanval optreden. Andere criteria zijn:
- Angst voor nieuwe paniekaanvallen
- Aanpassing in je gedrag door de paniekaanvallen
Behandeling
Je kunt bij paniekaanvallen in eerste instantie proberen zelf van je klachten af te komen met bijvoorbeeld boeken en online cursussen. Hierbij zal de huisarts je dan begeleiden. De meest effectieve behandeling van paniekstoornis is cognitieve gedragstherapie. Het leren doorstaan van angstwekkende situaties noem je 'exposure in vivo' (blootstelling). Dat vormt een belangrijk onderdeel van de gedragstherapie. Deze behandeling wordt uitgevoerd door een psycholoog of psychiater.
Medicatie
Bij een paniekstoornis kunnen ook antidepressiva worden voorgeschreven, zoals paroxetine en citalopram. Soms schrijft de arts daarbij ook voor een korte tijd kalmeringsmiddelen voor. Dit is om de toename van angst die soms ontstaat aan het begin van de behandeling met antidepressiva op te vangen. Deze kalmeringsmiddelen, zoals oxazepam en diazepam, worden nooit los voorschreven, omdat ze veel bijwerkingen hebben.