PCOS (Polycysteus ovarium syndroom)

Wat is PCOS?

In het kort:

  • Bij PCOS ontstaan vochtblaasjes (cysten) in de eierstokken.
  • PCOS staat voor polycysteus ovarium syndroom.
  • Mogelijke oorzaken zijn overgewicht en abnormale hormonale schommelingen.
  • PCOS is een erfelijke aandoening.
  • Veelvoorkomende symptomen van PCOS zijn een onregelmatige menstruatie, overbeharing, acne en verminderde vruchtbaarheid.
  • PCOS kan worden vastgesteld door middel van een echoscopie en een bloedonderzoek.
  • Op de lange termijn kunnen er risico’s verbonden zijn aan onbehandelde PCOS.
  • Er zijn verschillende behandelingen mogelijk bij PCOS als je zwanger wil worden of als je (nog) niet zwanger wil worden.

Over PCOS

PCOS is de afkorting voor polycysteus ovarium syndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok (ovarium) aanwezig zijn. PCOS komt voor bij vijf tot tien procent van alle vrouwen.

Bij PCOS zijn de waarden van verschillende hormonen in het lichaam verhoogd of juist verlaagd. Hierdoor is het rijpingsproces van de eiblaasjes verstoord. Eicellen groeien in follikels, dit zijn kleine blaasjes met vocht op de eierstokken. Follikels horen te barsten tijdens de ovulatie en op te lossen in het lichaam. Wanneer een follikel niet openbarst maar doorgroeit, wordt het een cyste genoemd. Bij PCOS barsten follikels niet, waardoor een eisprong uitblijft en er meerdere cysten op de eierstokken ontstaan. Dit heeft (tijdelijke) onvruchtbaarheid en het vaker uitblijven van de menstruatie als gevolg.

De exacte oorzaak van PCOS is onbekend. Waarschijnlijk zijn er meerdere hormonen betrokken bij het ontstaan van PCOS. Vaak is er een verhoogde waarde van de hormonen LH (luteïniserend hormoon), testosteron en insuline, en een verlaagde waarde van het hormoon FSH (sollikel stimulerend hormoon).

Verder is PCOS erfelijk; in sommige families komt het vaker voor dan in andere. Daarbij speelt overgewicht een rol. Vrouwen die aanleg hebben voor PCOS, krijgen meer symptomen als er sprake is van overgewicht.

Als je last van onderstaande symptomen hebt, is er mogelijk sprake van PCOS:

  • Een onregelmatige menstruatiecyclus: de menstruatie komt minder dan acht keer per jaar voor of is afwezig.
  • Veel cysten op de eierstokken, dit wordt met een echo vastgesteld.
  • Verhoogde testeronwaarden, dit is op te merken aan overbeharing volgens een mannelijk patroon, zoals baardgroei en acne.

Door middel van bloedonderzoek en een echoscopie kan worden vastgesteld of je PCOS hebt. Door middel van het bloedonderzoek worden de hormoonwaarden bekeken en met de echoscopie wordt gekeken of er vochtblaasjes (cysten) te vinden zijn op de eierstokken.

Door de veranderde hormoonwaarden, zijn er verschillende risico’s als PCOS onbehandeld blijft:

  • Suikerziekte (diabetes). Dit komt doordat veel vrouwen met PCOS ook overgewicht hebben.
  • Hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en een verhoogd cholesterolgehalte (hypercholesterolemie), vanwege overgewicht en een hoog testosterongehalte.
  • Omdat er geen eisprong is, wordt het zwangerschapshormoon progesteron niet aangemaakt en wordt het baarmoederslijmvlies niet afgestoten. Als dit proces jaren doorgaat, kunnen er gezwellen in de baarmoeder ontstaan.

PCOS kan op meerdere manieren worden behandeld. Als je zwanger wil worden zal er een andere behandeling nodig zijn dan wanneer je (op het moment) geen zwangerschapswens hebt.

PCOS en zwanger worden

Er zijn meerdere behandelmogelijkheden die een kans op zwangerschap verhogen bij PCOS. De gebruikelijke volgorde waarin er wordt behandeld is:

  • Afvallen: in het geval van overgewicht is afvallen de eerste stap. Vaak herstelt de menstruatiecyclus zich dan vanzelf weer en treedt de eisprong weer vanzelf op.
  • Ovulatie-inductie: het opwekken van een eisprong met hormonen die de eisprong stimuleren. De hormonen worden toegediend in de vorm van tabletten of injecties.
  • Intra-uteriene inseminatie (IUI): door het laboratorium behandelde zaadcellen worden direct bovenin de baarmoeder ingebracht.
  • Reageerbuisbevruchting (IVF): eicellen en zaadcellen worden samengebracht in het laboratorium en vervolgens in de baarmoeder geplaatst.
  • Elektrocoagulatie van de eierstokken (LEO): tijdens een kijkoperatie worden er een aantal kleine oppervlakkige gaatjes in de eierstokken gebrand. Hierdoor verandert de aanmaak van de hormonen in de eierstokken en kan er een eisprong optreden. De kans op zwangerschap is bij deze behandeling lager dan bij de overige behandelingen.

PCOS en (nog) niet zwanger willen worden

Wanneer je (nog) niet zwanger wil worden, zijn er andere opties beschikbaar voor het behandelen van PCOS:

  • De pil of mirena spiraal. Door de aanmaak van het zwangerschapshormoon progesteron in deze anticonceptiemiddelen, blijft het baarmoederslijmvlies dun zodat je minder kans hebt op baarmoederhalskanker.
  • Afvallen wordt ook aangeraden als je niet zwanger wil worden en PCOS hebt, dit zal de klachten verminderen.