Postpartum depressie (postnatale depressie)

Het is een misvatting dat een postpartum depressie alleen maar voorkomt na een bevalling. Ook een abortus of een miskraam kunnen de oorzaak zijn van een postpartum depressie.

Er is geen exacte oorzaak bekend voor het ontstaan van een postpartum depressie. Er zijn vele factoren die een rol zouden kunnen spelen. Deze kunnen grofweg onderverdeeld worden in vier hoofdgroepen: erfelijke factoren, lichamelijke factoren, psychische factoren en sociale factoren. Hieronder worden al deze factoren wat uitgebreider uitgelegd.

Erfelijke factoren

• Het risico op een postpartum depressie met een erfelijk component is groter als:
• Er al eens sprake is geweest van een depressie of een bipolaire stemmingsstoornis.
• Er depressies voorkomen in de familie.
• Als de moeder van de zwangere vrouw een postpartum depressie heeft gehad.

Lichamelijke factoren

Voorbeelden van lichamelijke factoren die van invloed kunnen zijn op het ontwikkelen van een postpartum depressie zijn:

• Veranderingen in schildklierfuncties die tijdens de zwangerschap ontstaan, kunnen ook voor een depressie zorgen.
• Tekort aan vitaminen en mineralen. Vitaminen en mineralen zorgen ervoor dat het lichaam en de geest goed blijven werken.

Psychische factoren

Invloeden van psychische factoren die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een postpartum depressie zijn:

• Psychische effecten van de bevalling. Er zijn meerdere factoren die ervoor zorgen dat een vrouw na een bevalling psychisch minder stabiel is. Slaapgebrek of een hoog verantwoordelijkheidsgevoel bijvoorbeeld.
• Hoge verwachtingen van het moederschap. Niet alle vrouwen ervaren een roze wolk, maar verwachten dit van zichzelf wel.
• Tegengevallen of moeilijke zwangerschap of moeizame bevalling. Dit betekent overigens niet dat alle lastige zwangerschappen resulteren in een postpartum depressie of dat makkelijke zwangerschappen geen depressie tot gevolg kunnen hebben.
• Het karakter van de moeder. Sommige vrouwen piekeren snel of stellen te hoge eisen aan zichzelf. Ook dit kan bijdragen aan een postpartum depressie.

Sociale factoren

Voorbeelden van sociale factoren die van invloed kunnen zijn op het ontwikkelen van een postpartum depressie zijn:

• Beeld van de ideale vrouw. Vaak wordt er van vrouwen verwacht dat ze de ideale moeder voor hun kinderen zijn en de ideale vrouw voor hun echtgenoot. Als dit niet vanuit de omgeving verwacht wordt, kan een vrouw dit ook van zichzelf verwachten. Deze druk, of het gevoel van falen kan bijdragen aan depressieve gevoelens.
• Ingrijpende gebeurtenissen. Een (traumatische) bevalling, miskraam of abortus is al een ingrijpende gebeurtenis. Wanneer hier nog iets bovenop komt (bijvoorbeeld een scheiding of verlies van een naaste) kan het allemaal teveel worden.
• Dit is ook een belangrijke veroorzaker van een postpartum depressie. Dit kan stress op het werk zijn, maar bijvoorbeeld ook stress omder er veel ruzie ontstaat met een partner.

De symptomen van een postpartum of postnatale depressie zijn vrijwel hetzelfde als bij een depressie die niet na een zwangerschap optreedt. Sommige symptomen lijken normaal voor een kersverse moeder, maar als de symptomen langdurig zijn of extreme vormen aannemen, kan er meer aan de hand zijn. Deze symptomen kunnen op een postpartum depressie wijzen:

• Sombere stemming, huilbuien en/of een leeg gevoel
• Vermoeidheid
• Geen of juist heel veel eetlust
• Geen interesse in de baby (soms zelfs afkeer voor de baby) of juist overbezorgdheid
• Slapeloosheid (ook als de baby wel goed slaapt) of juist heel veel slapen
• Prikkelbaarheid, agressie
• Gevoel van machteloosheid
• Angst of paniekaanvallen
• Veel piekeren
• Weinig zelfvertrouwen

Het is belangrijk hulp in te schakelen als je denkt dat er sprake is van een postpartum depressie bij jezelf of een naaste. Een postpartum depressie kan gevolgen hebben voor de moeder-kind relatie. Ook kan de vrouw bij een onbehandelde postpartum depressie de neiging ontwikkelen zichzelf wat aan te doen.

Er zijn meerdere behandelmogelijkheden voor een postpartum depressie. Vaak wordt een combinatie van behandelmethoden aangeboden.

Medicijnen

Antidepressiva kunnen worden ingezet ter verbetering van de stemming. Vraag, indien gewenst, naar de mogelijkheid om medicijnen te gebruiken waarbij je gewoon borstvoeding kunt geven. Door bijwerkingen is dit niet bij alle antidepressiva mogelijk.

Antidepressiva werken op stofjes in de hersenen die verantwoordelijk zijn voor stemmingen. Het duurt een paar weken voordat antidepressiva het gewenste effect hebben. Bijwerkingen zijn juist in het begin het ergst. Antidepressiva moeten vaak ongeveer vier tot zes maanden gebruikt waarna het gebruik gecontroleerd afgebouwd wordt om ontwenningsverschijnselen te voorkomen.

Psychologische begeleiding

Een postpartum depressie wordt niet alleen behandeld met medicijnen. Meestal wordt een combinatie aangeboden met gesprekstherapie, zoals cognitieve gedragstherapie of psychotherapie. In ernstige gevallen is een psychiatrische behandeling of opname nodig.

Er is tegenwoordig veel begeleiding mogelijk voor vrouwen die kampen met psychische problemen tijdens en na de zwangerschap, zowel vanuit het ziekenhuis als speciaal ingerichte klinieken.

Probeer onrealistische gevoelens los te laten. Niemand kan alles tegelijk doen en het is niet realistisch om te verwachten dat alles meteen goed gaat. Probeer hulp in te schakelen van een partner of iemand die je vertrouwt in de omgeving. Laat een ander voor de baby zorgen als alles even te veel wordt of als het tijd is om wat leuks met vriendinnen te doen. Luister naar het cliché en denk aan jezelf; een moeder die zich goed voelt is een leukere moeder.

In milde gevallen van een postpartum depressie kan begrip en steun uit de omgeving al heel veel helpen. Vaak heerst er een taboe op het praten over gevoelens, maar het kan heel erg opluchten. Ook schrijven over problemen kan soms erg opluchten.