Sinusits (Bijholteontsteking, Holteontsteking)

Wat is sinusitis?

In het kort:

  • Bijholteontsteking is een ontsteking van de bijholten.
  • Er zijn verschillende vormen: voorhoofdsholteontsteking, zeefbeenholteontsteking, wiggebeenholteontsteking en kaakholteontsteking.
  • Acute bijholteontsteking is meestal een gevolg van een virusinfectie of bacteriële infectie.
  • Chronische bijholteontsteking kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een niet goed behandelde acute bijholteontsteking, allergie, geïnfecteerde tand of neuspoliepen.
  • Symptomen zijn een verstopte neus, bloedneuzen, niezen, pijn in de bovenkaak of kiezen, hevige pijn rond de ogen en wangen, vermoeidheid en hoofdpijn.
  • Spoelen, druppelen of sprayen met een zoutoplossing, kortdurend neusdruppels met xylometazoline gebruiken of enkele malen per dag stomen, kunnen helpen om de klachten te verminderen.
  • Soms wordt antibiotica voorgeschreven om een bijholteontsteking te behandelen.

Over een bijholteontsteking

Een bijholteontsteking, ook wel holteontsteking of sinusitis genoemd, is een ontsteking van de sinussen (bijholten). Bijholten zijn de met lucht gevulde ruimtes in de schedel rond de neus. Deze ruimtes staan in verbinding met de neus- en keelholte en zijn bekleed met slijmvlies. Bij een ontsteking zwelt het slijmvlies op waardoor er geen vocht meer uit de ruimte kan worden afgevoerd. Dit veroorzaakt een pijnlijk en drukkend gevoel. In de meeste gevallen is een bijholteontsteking een ongevaarlijke aandoening. In een zeer zeldzaam geval kan de ontsteking gevaarlijk zijn, omdat de bijholten dicht bij de hersenen liggen. In de volksmond wordt een bijholteontsteking ook wel een voorhoofdsholteontsteking genoemd, hoewel dit eigenlijk een vorm van bijholteontsteking is. Bijholteontsteking kan ook chronisch zijn. In geval van een chronische bijholteontsteking is er sprake van hardnekkige of steeds terugkerende klachten die meestal langer dan zes weken aanhouden.

Er zijn verschillende soorten bijholten, dus ook verschillende vormen van bijholteontsteking:

  • Voorhoofdsholteontsteking (sinusitis frontalis). De voorhoofdholten bevinden zich vlak boven de wenkbrauwen.
  • Zeefbeenholteontsteking (sinusitis ethmoïdalis). Aan weerzijde van de neus tussen de ogen in zitten de zeefbeenholten.
  • Wiggebeenholteontsteking (sinusitis sphenoïdalis). De wiggebeenholten bevinden zich ongeveer ter hoogte van de slapen.
  • Kaakholteontsteking (sinusitis maxillaris). De kaakholten zitten in de bovenkaak, aan weerzijden van de neus.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen een acute en een chronische bijholteontsteking. Een acute bijholteontsteking is in meer dan de helft van de gevallen een gevolg van virusinfectie of een bacteriële infectie. In tien procent van de gevallen is een tandontsteking de boosdoener. Een ontsteking kan zich namelijk vanuit een tand of kies naar de bijholten uitbreiden. Een bijholteontsteking kan ook het gevolg zijn van zwemmen in besmet water. Heel soms breekt door het trekken van een kies de bodem van de kaakholte. Hierdoor ontstaat er een opening waardoor bacteriën naar binnen kunnen en een ontsteking veroorzaken. Roken verergert de klachten.

Een chronische bijholteontsteking kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een niet goed behandelde acute bijholteontsteking, allergie, een geïnfecteerde tand, neuspoliepen, astma, een slechtwerkend immuunsysteem (bijvoorbeeld bij reuma), zwangerschap en roken.

Bij een bijholteontsteking zit de neus verstopt met elastisch slijm. Dat is dan meestal dik, groen of geel en bloederig. Ook kun je last hebben van bloedneuzen, niezen en gaat je reukvermogen (tijdelijk) achteruit. De ontsteking veroorzaakt pijn in de bovenkaak of kiezen, hevige pijn rond de ogen en wangen en hoofdpijn. De pijn treedt vooral op bij het kauwen of vooroverbuigen. De klachten kunnen drie tot zes weken aanhouden.

Voorhoofdsholteontsteking, zeefbeenontsteking en wiggebeenontsteking gaan vaak gepaard met plaatselijke hoofdpijn, gevoeligheid bij aanraking en zwelling van de oogleden. Een wiggebeenholteontsteking kan ook leiden tot wazig zien vanwege de nabijheid van de oogzenuwen. Een kaakholteontsteking is een ontsteking van een van de neusbijholten. Een neusbijholteontsteking begint vaak met de symptomen van een gewone verkoudheid. De neus raakt verstopt doordat het slijmvlies in de neus opzet. Reuk- en smaakvermogen zijn vaak verminderd en je kunt hoesten, snotterig zijn en keelpijn hebben. Door de zwelling de neusbijholten kun je last van hoofdpijn krijgen.

Bijholteontsteking en vermoeidheid
Veelvoorkomende symptomen van bijholteontsteking zijn vermoeidheid, duizeligheid en een algeheel gevoel van malaise. Vermoeidheid bij bijholteontsteking gaat vaak samen met koorts. Het gevoel van vermoeidheid kan soms intens zijn.

Bijholteontsteking zonder verkoudheid
Het is mogelijk dat je een bijholteontsteking hebt zonder een verkoudheid. Meestal begint een bijholteontsteking ná een verkoudheid, dus wanneer de eerste verkoudheidsverschijnselen verdwijnen. Toch komt bijholteontsteking zonder verkoudheid geregeld voor. Ook bij chronische bijholteontsteking is vaak geen sprake van verkoudheid.

Het behandelen van de bijholteontsteking heeft als doel zoveel mogelijk slijm uit je neusholte af te voeren en de infectie te bestrijden. Soms schrijft een arts antibiotica als behandeling tegen een bijholteontsteking, maar je kunt ook zelf iets doen tegen bijholteontsteking.

Bijholteontsteking bestrijden met antibiotica
Zowel in geval van acute als chronische bijholteontsteking worden soms antibiotica als amoxicilline gegeven, maar in geval van de chronische variant moeten antibiotica langer worden gebruikt. Wanneer antibiotica niet werken, wordt er mogelijk operatief ingegrepen om de afvoer uit je neusbijholten te verbeteren en geïnfecteerd materiaal te verwijderen.

Antibiotica helpen alleen wanneer een bacteriële infectie de bijholteontsteking veroorzaakt. Bij virale infecties helpen antibiotica niet. Ook wanneer sprake is van een bacteriële infectie heeft slechts één op de acht mensen baat bij de antibiotica. Daarom zijn artsen vaak terughoudend met het voorschrijven van antibiotica bij bijholteontsteking.

Bijholteontsteking tips
Je kunt de volgende tips toepassen om een bijholteontsteking te voorkomen of te behandelen:

  • Spoelen, druppelen of sprayen met een zoutoplossing. Een afgestreken theelepel keukenzout in een limonadeglas water is de juiste hoeveelheid. Neusspoelen of druppelen met zout water houdt de ‘inwendige neus’ schoon en voorkomt korstjes en infecties. Zo draagt dit bij aan het herstel, maar het kan ook een bijholteontsteking voorkomen. Speciale neusdouches of spuitjes zijn verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. Voordeel van een zoutoplossing is dat je dit onbeperkt mag toepassen en dat het ook bij jarenlang gebruik ongevaarlijk is.
  • Kortdurend (maximaal één week) neusdruppels met xylometazoline. Kinderen moeten speciale kinderdruppels gebruiken. Dit middel vermindert zwelling en klachten bij een bijholteontsteking.
  • Enkele malen per dag stomen. Hierbij geen kamille, menthol en dergelijke gebruiken, omdat dit de slijmvliezen prikkelt. Giet een halve liter heet water in een schaal, buig het hoofd over de schaal en drapeer een handdoek over het hoofd én de schaal. Adem vervolgens diep in- en uit. Het advies is kinderen niet te laten stomen, in verband met gevaar op brandwonden. Stomen kan helpen het slijm iets te verdunnen en verlicht zo de klachten, maar stomen bevordert het herstel niet.
  • Dit kan de genezing vertragen, dus stop met roken.
  • Tegen de pijn kun je paracetamol nemen.
  • Vraag advies aan je huisarts als bovenstaande tips bij bijholteontsteking niet binnen twee weken helpen of wanneer je: ziek bent en meer dan vijf dagen koorts hebt, suf bent, je ineens minder goed ziet of een dik of rood ooglid krijgt.