1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. S
  4. Stress

Stress

Wat is stress?

In het kort:

  • Stress ontstaat wanneer te lang te veel spanning aanwezig is.
  • Er worden drie soorten stress onderscheiden: spannende stress, frustrerende stress en schadelijke stress.
  • Niet iedereen is even gevoelig voor stress.
  • Stress heeft verschillende oorzaken. Bekende oorzaken zijn een hoge werkdruk en ziekte of overlijden van een naaste.
  • Stress kan zich uiten in lichamelijke en psychische klachten. Het is merkbaar in gevoelens, gedrag en/of gedachten.
  • Voldoende beweging en ontspanning zijn belangrijk.
  • Herstellen van stress duurt langer naarmate je langer gestrest bent.
  • Lukt het niet om zelf stress te verminderen, zoek dan hulp bij een arts, psycholoog of coach.

Over stress

Stress is eigenlijk gewoon spanning. Je hebt altijd een beetje spanning nodig om goed te kunnen functioneren. Deze spanning zorgt er namelijk voor dat je lichaam klaar is voor actie. Pas wanneer er op de lange termijn te veel spanning aanwezig is, kan dit leiden tot klachten.

Je lichaam maakt geen onderscheid tussen een deadline die je niet haalt of een levensbedreigende situatie. Stress helpt je lichaam door zich klaar te maken om te vechten of te vluchten. Je hersenen geven een signaal af waardoor je lichaam het hormoon adrenaline gaat maken. Hierdoor gaat je hart sneller kloppen, je ademhaling gaat sneller en je spieren spannen zich aan. Op die manier kun je optimaal reageren op het ‘gevaar’. Als het gevaar op korte termijn nog niet geweken is, maakt je lichaam ook nog cortisol aan, een ander stresshormoon dat je ‘paraat’ houdt.

De effecten zijn normaal gesproken van korte duur, waarna je lichaam even de tijd nodig heeft om zich te herstellen. Als de stress te lang aanhoudt, kun je overspannen raken of een burn-out krijgen.

Er worden drie soorten stress onderscheiden: spannende stress, frustrerende stress en schadelijke stress.

  • Spannende stress. De spannende stress is een positieve vorm van stress. Het helpt je goed te presteren en extra alert te zijn in bepaalde situaties. Dat kan variëren van een sollicitatiegesprek tot een rondje racen op het circuit van Zandvoort.
  • Frustrerende stress. De frustrerende stress treedt op onder omstandigheden die frustraties oproepen, zoals in de file staan of een collega die er met de pet naar gooit.
  • Schadelijke stress. De schadelijke stress ten slotte is de ernstigste soort. Deze ontstaat bijvoorbeeld als een werknemer langdurig boven zijn kunnen moet presteren, als iemand regelmatig gepest wordt of na een traumatische ervaring, als bijvoorbeeld een bankoverval. Als die spanning blijft aanhouden en het lichaam niet terugkeert naar een zogenaamd rustniveau, spreken we van chronische stress.

Veel verschillende situaties kunnen stress veroorzaken. Een hoge werkdruk is een vrij bekend voorbeeld, maar ook ziekte of overlijden van een naaste kan voor veel stress zorgen. Toch is niet iedereen even gevoelig voor stress. Dit heeft te maken met de balans tussen de draagkracht die je hebt en de draaglast die je te verduren krijgt. Als je een hoge draagkracht hebt, kun je meer of grotere stressvolle situaties aan dan iemand die een lage draagkracht heeft.

Wanneer een stressvolle situatie te lang duurt of meerdere stressvolle situaties elkaar te snel opvolgen, heeft je lichaam geen tijd om zich te herstellen. De stress stapelt zich dan op totdat het te veel wordt.

De symptomen van stress zijn onder te verdelen in vier verschillende soorten: lichamelijke klachten, psychische klachten, gedragssymptomen en gedachtensymptomen.

Lichamelijke klachten:

  • Hoofdpijn, rugpijn, stijve schouders
  • Spijsverteringsstoornissen waaronder maagklachten
  • Rusteloosheid, slaapproblemen en vermoeidheid

Psychische klachten:

  • Snel geïrriteerd en gefrustreerd of juist snel huilen
  • Gevoel van ongelukkigheid, machteloosheid en dingen somber inzien

Gedragssymptomen:

  • Bazigheid, snauwerigheid en extreem kritisch tegenover anderen
  • Overmatig eten, drinken, roken et cetera

Gedachtensymptomen:

  • Geen concentratie meer, moeite met helder nadenken
  • Vergeetachtigheid, geheugenproblemen
  • Problemen met creativiteit of oplossend vermogen

Daarnaast onderdrukt een langdurig verhoogde hoeveelheid cortisol het immuunsysteem, waardoor je vatbaarder bent voor ziektes en ontstekingen.

De belangrijkste sleutelwoorden om stress te verminderen zijn voldoende ontspanning en beweging. Het is belangrijk dat je zelf erkent dat je gestrest bent en je de tijd neemt om er wat tegen te doen. Hoe eerder, hoe beter, want de herstelperiode duurt langer naarmate je langer gestrest bent. Hieronder staan een paar tips tegen stress:

  • Doe ontspanningsoefeningen. Meditatie of yoga zijn goede manieren om even helemaal tot rust te komen.
  • Praat er met iemand over of schrijf je problemen op. Ga bijvoorbeeld op zoek naar een psycholoog of coach. Praten lucht altijd op, maar opschrijven kan een net zo groot effect hebben.
  • Probeer je negatieve denkpatroon om te buigen in een positief denkpatroon. Niemand is perfect. Jij niet, maar een ander ook niet. Het is dan ook niet erg als dingen niet helemaal lukken.
  • Durf nee te zeggen en geef tijdig je grenzen aan. Zorg ervoor dat je niet te veel hooi op je vork neemt.
  • Leef gezond en beweeg regelmatig (minstens 30 minuten per dag). Als je lichamelijk lekker in je vel zit, gaat het geestelijk vaak ook veel beter.

Neem fysiotherapie. Psychosomatische fysiotherapie is een behandeling die veel mensen met stress helpt.

Medicatie

Een arts kan slaapmedicatie of kalmerende medicijnen geven tegen de slapeloosheid of onrust. Op die manier kan het lichaam zich beter herstellen. Deze medicijnen lossen echter niet de stress zelf op en zijn alleen als ondersteuning bedoeld.