1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. S
  4. Syndroom van Raynaud (Fenomeen van Raynaud, Ziekte van Raynaud)

Syndroom van Raynaud (Fenomeen van Raynaud, Ziekte van Raynaud)

Wat is het syndroom van Raynaud?

In het kort:

  • Bij het syndroom van Raynaud verkrampen tijdelijk kleine slagaders, waardoor de aanvoer van bloed naar de achtergelegen weefsels afneemt.
  • De kramp van de slagaders duurt niet lang, maar kan erg pijnlijk zijn.
  • De vingers en tenen kleuren van wit naar blauwpaars en daarna naar erg rood. Ze kunnen tijdens het verkleuren koud aanvoelen.
  • Er zijn twee vormen van het syndroom van Raynaud, een primaire en een secundaire vorm.
  • Een aanval kan ontstaan door verschillende prikkels van buitenaf of binnenuit, zoals door een snelle overgang van warm naar koud, het aanraken van een koud voorwerp of heftige emoties.
  • Je warm kleden, kou aan handen en voeten voorkomen en stress vermijden kan ervoor zorgen dat aanvallen uit blijven.

Over het syndroom van Raynaud

Bij het syndroom van Raynaud, ook wel het fenomeen van Raynaud of ziekte van Raynaud genoemd, verkrampen tijdelijk de spiertjes in de wand van de kleine slagaders. Hierdoor vernauwen de kleine slagaders, waardoor de aanvoer van bloed naar de achtergelegen weefsels afneemt. Dit zijn vooral de kleine bloedvaten in de uitstekende lichaamsdelen zoals vingers en tenen. De kramp van de slagaders duurt niet lang, maar kan erg pijn doen.

Bij deze aandoening verkleuren de vingers en tenen van wit naar blauwpaars en daarna naar erg rood. Dit fenomeen wordt ook wel het tricolor-fenomeen (driekleurenfenomeen) genoemd, naar de drie kleuren van de Franse vlag. Tijdens het verkleuren kunnen je handen en voeten koud aanvoelen en het gevoel verminderd zijn.

Het syndroom van Raynaud uit zich meestal voor het eerst in of net na de puberteit. De aandoening komt vooral voor bij vrouwen.

Het syndroom van Raynaud komt voor in twee vormen:

Primaire (eerste) vorm

De primaire vorm staat op zichzelf en ontstaat niet als gevolg van een andere ziekte. Daarom wordt het ook wel de ziekte van Raynaud genoemd. Het is geen ernstig ziektebeeld en kan vanzelf verminderen bij ouder worden.

Secundaire vorm

De secundaire vorm heeft wel een andere onderliggende oorzaak. Dit kan bijvoorbeeld een andere aandoening zijn. Voorbeelden van oorzaken van het syndroom van Raynaud zijn:

  • Sclerodermie
  • Slagaderverkalking
  • Vaatontstekingen
  • Reumatoïde artritis
  • Syndroom van Sjögren
  • Bepaalde medicijnen, zoals bètablokkers

Een aanval van het syndroom van Raynaud (zowel de primaire als secundaire vorm) kan worden uitgelokt door prikkels van buitenaf of van binnenuit:

  • Een snelle overgang van warm naar koud
  • Het aanraken van een koud voorwerp
  • Heftige emoties zoals angst, verdriet of woede
  • Werken met trillende voorwerpen

De voornaamste klachten bij een aanval van het syndroom van Raynaud zijn:

  • Het driekleurenfenomeen in vingers en/of tenen
  • Koude vingers en/of tenen
  • Verminderd gevoel in vingers en/of tenen
  • Vaak heftige pijn in vingers en/of tenen
  • Tintelingen en zwelling van de vingers en/of tenen tijdens de herstelfase (rood)
  • Gevoel van dode vingers en/of tenen

Meestal beperken deze klachten zich tot handen en voeten, maar soms komen ze ook voor op andere plekken, zoals het puntje van de neus, de oren, lippen en tong.

De secundaire vorm van het syndroom van Raynaud brengt meer problemen met zich mee. Ontstekingen aan de bloedvaten van de vingers of tenen komen voor. Dit kan soms leiden tot het ontstaan van een bloedprop, waardoor pijnlijke zweren kunnen ontstaan of zelfs weefsel kan afsterven. Het is verstandig om bij deze klachten de huisarts te raadplegen. Hij kan vaak advies geven hoe het beste met deze kwaal om te gaan en een aanval te voorkomen.

Meestal is een behandeling van het syndroom van Raynaud niet nodig. Het vermijden van uitlokkende momenten kan helpen om een aanval van het syndroom van Raynaud te voorkomen. Adviezen zijn:

  • Warm kleden
  • Kou aan de handen/voeten vermijden
  • Voldoende lichaamsbeweging
  • Vermijden van uitlokkende medicijnen
  • Vermijden van stress

Ook stoppen met roken is belangrijk, aangezien roken zorgt voor verminderde doorbloeding van je handen en voeten.

Soms worden bij aanhoudende klachten vaatverwijdende medicijnen of zalf voorgeschreven. In zeer ernstige gevallen kan een arts besluiten om bepaalde zenuwbanen die naar de bloedvaten lopen tijdelijk of permanent te onderbreken met een injectie of een operatie. Hierdoor kan de verkramping van de bloedvaten niet meer optreden. Er zijn ook bijwerkingen van zo een ingreep, bespreek dit daarom eerst goed met de behandelend arts.

Bij de secundaire vorm van het fenomeen van Raynaud is de aanpak van een eventueel onderliggende ziekte belangrijk. Bij een goede behandeling verminderen dan ook de klachten van het syndroom van Raynaud.