Tandenknarsen (Bruxisme)

Wat is tandenknarsen?

In het kort:

  • Bij tandenknarsen schuiven de tanden of kiezen hard over elkaar
  • Tandenknarsen komt vooral voor bij kinderen en in de slaap
  • De oorzaak ligt in de stand van het gebit, maar tandenknarsen wordt soms ook als slaapstoornis gezien
  • Bijkomende symptomen zijn hoofdpijn, oorpijn en kaakpijn
  • Op langere termijn kan gebitsbeschadiging ontstaan
  • Om tandslijtage te voorkomen kun je een speciaal bitje dragen

Over tandenknarsen

Tandenknarsen is het bewust of onbewust over elkaar schuiven van tanden of kiezen zo hard dat een knarsend geluid ontstaat. Als het knarsen erg is en lang blijft aanhouden, dan kan je gebit erdoor beschadigen. Er kan dan slijtage ontstaan aan de knarsende tanden.

Tandenknarsen bij kinderen

Tandenknarsen komt vooral vaak voor bij kinderen. Naar schatting heeft zo'n vijftien procent er in meer of mindere mate last van. Bij volwassenen is dit ongeveer vijf procent. 

Tandenknarsen in slaap

Tandenknarsen gebeurt vaak onbewust tijdens de slaap. Zelf heb je het niet in de gaten, maar het tandenknarsen kan ook anderen uit de slaap houden.

Knarsetanden of tandenknarsen?

Soms hebben mensen het over 'knarsetanden', terwijl ze 'tandenknarsen' bedoelen. Er zit wel degelijk verschil tussen deze twee begrippen. Als je knarsetandt, dan klem je van spanning of frustratie je gebit hard op elkaar. Dit is dus eigenlijk een 'mentale' aandoening. Tandenknarsen is duidelijk een heel ander probleem.

De oorzaak van tandenknarsen kan een verkeerde stand van het gebit of een slecht passende beet zijn. Omdat er soms een krampachtige stand van de kaken ontstaat, kun je ook last krijgen van de kaakspieren. Dat kan doortrekken in je hele hoofd. De meeste mensen hebben daar meer last van in drukke tijden op school, werk of thuis.

Anderen zien de oorzaak van tandenknarsen in een slaapstoornis. Als gevolg van onbewuste hersenactiviteit worden de kauwspieren geactiveerd, waardoor delen van het gebit met grote kracht over elkaar geschoven of op elkaar geklemd worden. Factoren die hierbij een stimulerende invloed kunnen hebben, zijn onder andere:

  • Stress
  • Roken
  • Alcohol
  • Drugs

Tandenknarsen valt dan ook onder de zogenaamde 'parasomnieën', stoornissen waarbij tijdens de slaap ongewenste gebeurtenissen optreden. Ook slaapwandelen of praten in de slaap vallen hieronder.

Tandenknarsen kan meerdere gevolgen hebben voor je gebit en andere lichaamsdelen.

  • Gebitsbeschadiging
  • Slecht slapen
  • Hoofdpijn
  • Oorpijn
  • Pijnlijke kaakgewrichten en -spieren
  • Vermoeidheid
  • Nek- en schouderklachten

Meestal is het bij deze klachten (op gebitsbeschadiging na) moeilijk te achterhalen dat ze het gevolg zijn van het tandenknarsen.

Voor het behandelen van tandenknarsen kan de tandarts je verschillende opties bieden. Allereerst zal deze vaststellen of je gebitsschade inderdaad veroorzaakt wordt door tandenknarsen.

Knarsbitje

Om tanden en kiezen te sparen, kan de tandarts een plastic 'knarsbitje' (opbeetplaat, splint) maken dat de tanden beschermt en de kaakspieren ontlast. Dit bitje wordt 's nachts gedragen. De oorzaak van het probleem, het tandenknarsen, wordt hiermee echter niet bestreden. Met het knarsbitje wordt alleen geprobeerd om verdere slijtage te voorkomen. Je kunt tegenwoordig ook zelf online een knarsbitje bestellen, deze zijn alleen niet op maat gemaakt.

Om tandenknarsen tegen te gaan zijn er verschillende therapieën, zoals rekoefeningen, frictiemassages en gedragstherapie. Ontspanning lijkt te helpen. Mensen blijken vooral te knarsen in een wat lichtere slaapfase. Door ontspanningsoefeningen voor het slapen wordt de slaap dieper, waardoor er minder geknarst wordt. In ernstige gevallen wordt soms lokaal botuline-toxine ingezet om de kauwspieren te ontspannen. Hierdoor neemt tandenknarsen of kaakklemmen af.