Verlegenheid

Wat is verlegenheid?

Verlegenheid is angst in sociale situaties. Je denkt dat je beoordeeld wordt op alles wat je zegt en doet. Hierdoor word je erg zelfbewust, waardoor je minder betrokken bent bij de sociale interactie. Je bent een beetje in jezelf gekeerd en praat niet gemakkelijk mee met anderen. Verlegenheid komt in verschillende gradaties en vormen voor. Extreme verlegenheid noem je ook wel sociale angst of sociale fobie. Aan de andere kant heeft verlegenheid ook een functie. In sommige situaties kan het goed zijn om zelfbewust te zijn en even de 'kat uit de boom te kijken', voordat je jezelf blootgeeft in sociale interacties.

Oorzaken

Verlegenheid ontstaat door een combinatie van je persoonlijkheid en ervaringen. Sommige mensen zijn gevoeliger dan anderen. Mensen die bijvoorbeeld een wat ontwijkende persoonlijkheid hebben, hebben hier meer last van. Deze mensen lopen meer kans verlegen te worden. Er zijn onderzoeken die spreken over SPS, oftwewel sensory perception sensitivity.  Ongeveer 20% van alle mensen heeft SPS. Deze mensen besteden meer aandacht aan details. Bij het verwerken van visuele informatie zijn meer delen van het brein actief bezig dan bij extraverte mensen. Deze mensen zijn in de regel meer verlegen dan anderen.

Hiernaast kunnen ervaringen met andere mensen ook verlegenheid veroorzaken. Invloedrijke personen, zoals de ouders of opvoeders, leveren een grote bijdrage aan het wel of niet ontstaan van verlegenheid. Ook traumatische ervaringen kunnen verlegenheid veroorzaken. Soms ontstaat verlegenheid pas in de puberteit, wanneer je je onzeker over jezelf gaat voelen.

Symptomen

Als je verlegen bent, durf je bepaalde sociale interacties niet aan te gaan. Vaak hebben verlegen mensen moeite met mensen aan te spreken, terwijl ze dit vaak wel zouden willen. Dit komt vaak door negatieve gedachten die verlegen mensen over zichzelf hebben. Ze denken dat ze minder kunnen als een ander of niets interessants hebben te vertellen.

Ze wennen langzaam aan nieuwe mensen, plaatsen en situaties. Ook voelen ze zich alleen op bepaald terrein op hun gemak. Dit terrein kan wel uitgebreid worden, maar dat kost tijd.

Hiernaast doen verlegen mensen er veel langer over om beslissingen te maken. Ook zijn ze zich bewuster van alles wat er gebeurt en vervelen ze zich sneller tijdens gesprekken over koetjes en kalfjes.

Als je je verlegen voelt, kun je last krijgen van de volgende symptomen:

Blozen

  • Stotteren
  • Hartkloppingen
  • Hyperventileren
  • Zweten
  • Koude rillingen
  • Droge mond
  • Hoofdpijn
  • Giechelen
  • Onrust, wat zich vaak uit in bewegingen met de benen of friemelen
  • Duizeligheid

Verlegenheid bij kinderen kun je herkennen doordat ze wat langzamer meedoen met de rest. Ook huilen ze gemakkelijker. Hiernaast stelt een verlegen kind vaak ongebruikelijke vragen die voortkomen uit uitzonderlijk diepe gedachten. Verlegen kinderen luisteren vaak goed en hebben weinig straf nodig.

Behandeling

Verlegenheid kan behandeld worden door sociale vaardigheidstrainingen. Hierbij leer je om gesprekken te beginnen met andere mensen. Je kunt ook een psycholoog inschakelen. Deze zal je helpen angstige gedachten te bestrijden en overwinnen met cognitieve gedragstherapie. Hierdoor zal je uiteindelijk meer zelfvertrouwen krijgen en je verlegenheid overwinnen. Daarnaast kan een sociale fobie ook nog worden behandeld met medicatie. Belangrijkste middelen zijn bétablokkers (bloeddrukverlagers de fysieke nerveuze symptomen verminderen zoals hartkloppingen, zweten) en antidepressiva (deze verminderen de angstklachten).

Tips

Zelf kun je ook veel aan je verlegenheid doen. Gebruik als je verlegen bent de volgende tips om je onzekerheid te overwinnen en meer zelfvertrouwen op te bouwen:

  • Praat met andere verlegen mensen. Hierdoor leer je al snel dat je niet de enige bent, maar dat verlegenheid heel normaal is.
  • Besef dat andere mensen helemaal niet zo op je letten als je zelf denkt
  • Probeer tijdens een gesprek niet zoveel op jezelf te letten, maar juist op de ander
  • Oefen het omgaan met anderen door vaker een gesprekje te beginnen
  • Bedenk dat niet iedereen je aardig kan en hoeft te vinden
  • Gebruik ademhalings- of ontspanningsoefeningen om rustig te worden in gespannen situaties