Wat is een xanthelasma?
Xanthelasma (enkelvoud) of xanthelasmata (meervoud) zijn geelachtige vetophopingen in de huid van de oogleden. De verdikkingen ontstaan meestal aan de binnenkant van het ooglid. Xanthelasmata zijn niet pijnlijk, maar worden langzaam groter zonder behandeling. De gelige bultjes zijn altijd goedaardig.
Xanthelasmata behoren tot de groep xanthomen. Xanthoom betekent letterlijk ‘gelige verhevenheid op de huid’ en kan op verschillende plekken op de huid voorkomen, zoals op knieën en ellebogen.
Oorzaken
Een xanthelasma wordt veroorzaakt door een plaatselijke vetophoping in de huid. Deze verdikking kan verschillende oorzaken hebben:
- Erfelijke aandoeningen, bijvoorbeeld vetstofwisselingsstoornissen
- Diabetes mellitus (suikerziekte)
- Hoog cholesterolgehalte
- Overgewicht
- Zwangerschap
- Leveraandoeningen
Er hoeft overigens niet altijd een oorzaak achter de gelige verdikkingen te zitten. Ze kunnen spontaan ontstaan, zonder dat een andere aandoening de boosdoener is.
Symptomen
Het enige verschijnsel dat zich voordoet bij een xanthelasma is de gelige ophoping rondom de oogleden. Een xanthelasma begint vaak als een klein oppervlakkig plekje, maar na verloop van tijd kunnen er meerdere plekjes ontstaan. Ook smelten sommige zwellingen samen, waardoor het een vlek van enkele centimeters lang kan worden.
Bij brildragende mensen kan de gele vlek uitbreiden naar plekjes op de neus, waar de bril druk uitoefent. Mensen zien de gele ophoping vaak als een storend plekje in het gezicht. Buiten dat geven xanthelasmata geen klachten.
Diagnose
De diagnose wordt op twee manieren gesteld. De dokter kan zien dat het om een xanthelasma gaat door de gelige verdikkingen te observeren. Een andere manier om de diagnose xanthelasma te stellen is door vetten (triglyceriden en cholesterol) in het bloed te meten. Er wordt dan gekeken naar een verhoogd vetgehalte.
Behandeling
Xanthelasmata gaan niet spontaan weg, maar zijn wel goed te behandelen door een specialist. De behandelingen bestaan uit:
- Het aanstippen van de gele vlek met vloeibaar stikstof. Hierdoor wordt de verdikking bevroren. De korstjes die eventueel ontstaan na het aanstippen verdwijnen na een paar dagen.
- Het aanstippen van de gele vlek met een etsende vloeistof (trichloorazijnzuur). De huid wordt de eerste paar uren na het aanstippen wit en vervolgens verandert het in een bruingelige korst. Uiteindelijk heelt de huid zonder dat er littekenvorming ontstaat. Het genezingsproces duurt gemiddeld tien tot veertien dagen.
- Bij deze methode maakt de specialist gebruik van elektrische stroom om de huid weg te schaven. Er ontstaat een oppervlakkig wondje dat wordt verbonden. Er ontstaat er een korstje dat vanzelf binnen een paar dagen loslaat.
- Tijdens deze behandeling maakt de specialist gebruik van een CO2 laser, waarbij de verdikking wordt weggehaald. Het korstje dat na de behandeling ontstaat, valt er na tien tot veertien dagen vanzelf af.
Bij hardnekkige xanthelasmata worden de plekken soms via een operatieve ingreep verwijderd of weggesneden. Xanthelasmata keren vaak terug na behandeling. Het kan voorkomen dat er meerdere behandelingen nodig zijn om de ophopingen te laten verdwijnen, maar ook hier geldt dat de aandoening vaak terugkeert.
Zelfhulpmiddelen
Voor het verwijderen van xanthelasmata is altijd specialistische hulp nodig. Zelf maak je de plek minder zichtbaar door bijvoorbeeld camouflagemiddelen of make-up aan te brengen.