Ziekte van Dupuytren (Koetsiershand, Contractuur van Dupuytren)

Wat is de ziekte van Dupuytren?

De ziekte van Dupuytren, ook wel koetsiershand genoemd, wordt gekenmerkt door klachten in de palm van de hand. Deze aandoening wordt ook wel de contractuur van Dupuytren genoemd. Een contractuur is een blijvende samentrekking of verkorting van weefsel, bijvoorbeeld spierweefsel, peesweefsel, banden, kapsels of huid, ten gevolge van organische veranderingen zoals ontstekingen, littekenvorming en spieraandoeningen. Hierdoor kan een bewegingsbeperking van gewrichten ontstaan tot zelfs een dwangstand.

Bij de ziekte van Dupuytren ontwikkelen zich kleine knobbels in het bindweefsel van de handpalm. Deze knobbels vormen strengen. De strengen strekken zich uit tot de vingers en verschrompelen waardoor de vingers krom gaan staan (klauwstand).

Meestal begint Dupuytren bij de pink en de ringvinger. Bij ongeveer de helft van de mensen met Dupuytren komt het voor in beide handen. Het verloop van de ziekte verschilt van persoon tot persoon.

De ziekte van Dupuytren komt bijna alleen voor bij Noord-Europeanen en komt ongeveer acht keer meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Op latere leeftijd verdwijnt dit verschil tussen mannen en vrouwen. Bij mannen ontstaat de ziekte van Dupuytren ziekte meestal na hun vijftigste, bij vrouwen meestal later. 

Dupuytren altijd in de hand?

De verschijnselen van Dupuytren kunnen, naast de hand, ook aan de voeten (plantaire fibromatosis) of de penis (penile fibromatosis) ontstaan. In dat geval spreek je van de ziekte van Lederhose en de ziekte van Peyronie. Deze aandoeningen gaan soms samen met de ziekte van Dupuytren.

Het is nog niet bekend waardoor de ziekte van Dupuytren precies veroorzaakt wordt. Het komt vaker voor bij mensen die:

  • Roken
  • Chronisch alcoholgebruik
  • Diabetes hebben
  • Epilepsie hebben
  • Eerder trauma aan hun hand hebben gehad
  • Hypercholesterolemie hebben
  • Besmet zijn met hiv
  • Een leveraandoening hebben

Ook zijn er aanwijzingen dat genetische factoren een rol spelen. Dupuytren komt bijvoorbeeld vaker voor bij mensen met een familielid die het ook heeft.

De ziekte van Dupuytren veroorzaakt soms pijn, maar vaak zijn de symptomen vooral hinderlijk. Iemand met Dupuytren kan zijn vingers niet goed bewegen. Vooral het strekken van de vingers lukt niet goed. Dit begint vaak bij de ringvinger en pink. Symptomen die kunnen duiden op de ziekte van Dupuytren zijn:

  • Rimpels of deukjes in de hand
  • Lichte verharding van de handpalm
  • Knobbeltjes in de handpalm
  • Onderhuidse streng in de handpalm
  • Het niet meer goed kunnen strekken van de vingers

Zelf kun je helaas niets doen om de ziekte van Dupuytren te voorkomen of genezen. Wel zijn er verschillende medische mogelijkheden om de ziekte van Dupuytren te behandelen, waaronder:

  • Een operatie. Dit is de meest gebruikte behandeling voor de aandoening. Bij de operatie snijdt de chirurg delen van het bindweefsel weg, waardoor je je vingers weer kunt strekken. De ziekte verdwijnt hierdoor echter niet. Hierna krijg je soms een spalk en/of oefeningen voor thuis om de functie van je vingers te herstellen.
  • Een fysiotherapeut kan door middel van een stevige massage en oefeningen proberen de beweeglijkheid te bevorderen of te behouden. Vaak als de vingers nog niet helemaal krom staan is het effect het grootst.
  • Naald-aponeurotomie. Bij deze methode prikt de arts met een naald in de strengen in je hand. Daarna trekt hij aan je vingers, waardoor ze weer gestrekt kunnen worden. Dit gebeurt allemaal onder verdoving.
  • Collagenase-injectie. In sommige gevallen kan ook gekozen worden voor injecties met een stof die de verharding vermindert (collagenase). Dit is een vrij nieuwe behandeling voor de ziekte van Dupuytren en wordt nog in weinig ziekenhuizen toegepast.
  • In een vroeg stadium van de ziekte kan ook radiotherapie toegepast worden. Hierbij wordt de hand bestraald, waardoor het bindweefsel minder stijf wordt. Ook deze therapie wordt (nog) niet vaak toegepast.

De verschijnselen van de ziekte van Dupuytren kunnen ook aan de voeten ontstaan. Dan spreekt men van de ziekte van Lederhose. Ook hier is een operatie mogelijk, maar als de knobbels niet in de weg zitten bij het lopen, is dit niet direct nodig.