Ieder jaar wordt op 4 februari wereldwijd stilgestaan bij de impact van kanker. Deze dag is officieel gemarkeerd om het bewustzijn rondom kanker te vergroten en om preventie, detectie en behandelingen aan te moedigen, maar ook om het belang van een goede kwaliteit van leven voor mensen met kanker – én voor hun naasten of nabestaanden – te onderstrepen.
Elk mens heeft een kans om kanker te krijgen, maar toch overkomt het niet iedereen. Er zijn bepaalde risicofactoren, zoals leeftijd, het wonen of werken in een ongezonde omgeving, of een erfelijke aanleg. En sommige mensen hebben gewoon pech. Je kunt de kans op een aantal soorten kanker verkleinen door niet te roken, geen of matig alcohol te drinken, gezond te eten, veel te bewegen, op je gewicht te letten en jezelf goed te beschermen tegen de zon.
Kanker is ongecontroleerde deling van lichaamscellen. De cellen kunnen niet meer stoppen met delen en groeien in omliggende weefsels. Soms zaaien ze uit naar andere delen van het lichaam. Kanker kan bijna overal in het lichaam ontstaan. Er zijn meer dan 100 verschillende soorten kanker. Al deze soorten hebben dezelfde eigenschap van ongecontroleerde celdeling gemeen. De snelheid waarop ongecontroleerde celdeling plaatsvindt, is voor iedere kankersoort weer anders. Sommige kankersoorten geven daardoor ook sneller klachten dan andere.
Het menselijk lichaam bestaat uit ongeveer 3 miljard cellen. Het lichaam maakt steeds nieuwe cellen aan. Zo kan het lichaam groeien en beschadigde en oude cellen vervangen. Nieuwe cellen ontstaan door celdeling. Celdeling wil zeggen dat er uit 1 cel 2 nieuwe cellen ontstaan. In elke cel zit informatie die bepaalt wanneer de cel moet gaan delen en daar weer mee moet stoppen. En ook welke functie de cel moet uitvoeren. Deze informatie zit in de kern van de cel. De informatie zit op lange strengen die samen het DNA heten. Op het DNA zit de informatie in stukjes. Zo’n stukje heet een gen. Het menselijk DNA heeft ongeveer 30.000 genen. Elk gen heeft een eigen code. Deze code vertelt de cel hoe zich te gedragen. Dit is meestal in de vorm van een eiwit. Het DNA bestaat uit verschillende strengen die chromosomen heten. Elke menselijke cel heeft 23 paar chromosomen. 1 paar bestaat uit 2 chromosomen. De helft van de chromosomen komt van de moeder, de andere helft van de vader. Daarom wordt DNA ook wel erfelijk materiaal genoemd.
Hoe kankercellen zich anders gedragen
Een kankercel heeft meerdere mutaties opgelopen. Hierdoor gedraagt de kankercel zich anders dan een normale cel. Een belangrijk verschil met normale cellen is dat kankercellen minder gespecialiseerd zijn. Normale cellen specialiseren zich tot een bepaald celtype met een specifieke functie. Met andere cellen om zich heen vormen ze een bepaald weefsel of (een onderdeel van) een orgaan. Dan neemt de groei en deling van de normale cellen af. Kankercellen hebben vaak geen specifieke functie, waardoor ze blijven delen zonder te stoppen. Ook kunnen kankercellen bepaalde signalen vermijden. Vaak gaat het om signalen die normale oude of beschadigde cellen vertellen te stoppen met delen. Deze cellen sterven dan af om plaats te maken voor nieuwe gezonde cellen. Door de signalen te ontwijken, kunnen de kankercellen blijven bestaan. Kankercellen zijn ook vaak in staat om normale cellen te beïnvloeden. Een voorbeeld: kankercellen kunnen normale cellen aansturen om bloedvaten naar en van de tumor te vormen. Zo krijgt de tumor zuurstof en voedingsstoffen en kunnen de kankercellen verder groeien en delen. Bovendien kunnen kankercellen het afweersysteem omzeilen. Het afweersysteem ruimt afwijkende en beschadigde cellen op. Maar kankercellen ontsnappen hier vaak aan.
Onderzoekers en artsen zijn voortdurend op zoek naar nieuwe, betere en minder belastende behandelingen tegen kanker. En naar manieren om kanker te voorkomen, op te sporen en de levenskwaliteit van patiënten te verbeteren.
