Decubitus

Decubitus wordt veroorzaakt door druk-, schuif of wrijfkrachten op de huid. Door de voortdurende druk op de huid worden de kleine bloedvaatjes in de huid dichtgedrukt, waardoor de huid niet voldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgt. Hierdoor ontstaat er schade aan de huid en later ook aan het onderhuidse weefsel. Het gevolg is een wond op de huid. Normaal geeft het lichaam een pijnprikkel af wanneer de huid een zuurstoftekort heeft, hierdoor verander je dan van houding en voorkom je doorliggen. In sommige gevallen doe je dit niet, bijvoorbeeld wanneer je:

• In coma bent
• Geen pijn meer voelt door zenuwschade
• Te zwak bent om je om te draaien
• In dat geval ontstaat er een te hoge druk lokaal op de huid

Door schuif- en wrijfkrachten wordt het proces van doorliggen versneld, omdat de bloedvaatjes sneller beschadigen. Iemand in een rolstoel die onderuit zakt, is hier een voorbeeld van. In een vochtige omgeving neemt de weerstand tussen de huid en omgeving toe, zoals bij zweten en incontinentie. Hierdoor zullen er meer schuif- en wrijfkrachten zijn die beschadiging van de kleine bloedvaatjes tot gevolg hebben.

Decubitus begint vaak als een rode, niet-wegdrukbare, rode plek en kleine bloedinkjes in de huid. In de volgende fase verkleurt de huid en wordt deze paars-rood doordat de huid afsterft. Soms ontstaan er ook blaren op de huid. Daarna ontstaat er een zweer.
De symptomen kunnen onderverdeeld worden in fases waarin de doorligplek zich verspreidt.

Fase één - symptomen van decubitus:
• Roodheid van de huid die niet wegdrukbaar is
• Warme huid
• Oedeem
• Verharding van de huid

Fase twee - symptomen van decubitus:
• Ontvelling van de huid
• Blaarvorming

Fase drie – symptomen van decubitus:
• Zweren van de huid

Fase vier – symptomen van decubitus:
• Zweren die uitgebreid zijn tot het onderliggende weefsels zoals de spieren, het bindweefsel of botten.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen oppervlakkige en diepe doorligplekken. Bij oppervlakkige doorligplekken is alleen de huid betrokken bij de wond, terwijl bij diepe doorligplekken ook het onderhuidse weefsel betrokken is. Wanneer je fase vier hebt bereikt is er sprake van een diepe doorligwond.

Als je risico loopt op het krijgen van decubitus, moet je regelmatig controleren op tekenen van doorligplekken. Als je bedlegerig bent of langdurig zit, moet je vaak veranderen van houding. Vraag hier eventueel hulp bij aan iemand anders. Door het veranderen van je houding kan langdurige druk op een stuk huid voorkomen worden.
Verder is een droge onderlaag belangrijk voor het zoveel mogelijk vermijden van schuif- en wrijfkrachten. Er bestaan ook speciale matrassen en kussens, zoals van traagschuim of deels opblaasbaar, voor het verminderen van de druk op bepaalde plekken.

Als de voortekenen van decubitus zichtbaar worden, in fase één, moeten er extra maatregelen worden getroffen voor verdere uitbreiding. Dit kan door middel van de eerder benoemde preventieve maatregelen. Deze maatregelen bestaan vooral uit regelmatig bewegen en het verminderen van drukplekken.

Wanneer fase twee van doorliggen bereikt is en er blaarvorming plaatsvindt, kan de wond verbonden worden om het vocht te onttrekken uit de blaar. In het geval van zweren kan het wondvocht geabsorbeerd worden met speciaal verband. De zweer moet goed schoon gehouden worden om zo infectie te voorkomen. Wanneer deze toch ontstoken is, kan dit behandeld worden met antibiotica. Chirurgische behandeling is pas nodig bij een vergevorderde zweer. Tevens is er speciale drinkvoeding die de kans op het ontstaan van decubitus vermindert en de genezing ervan ondersteunt.