Geelzucht (Icterus)

Normaal gesproken verwerkt de lever de stof bilirubine en komt het terecht in de galvloeistof. Vervolgens wordt het via je ontlasting je lichaam uitgewerkt. Door verschillende oorzaken kan dit proces verstoord raken. De meest voorkomende oorzaken zijn:

• Verhoogde afbraak van rode bloedcellen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een hevige bloeding. De lever kan het aanbod van bilirubine dan niet meer aan waardoor er te veel bilirubine in het bloed aanwezig blijft.
• Stoornissen in het functioneren van de lever. Verschillende aandoeningen kunnen leiden tot een verstoring van de leverfunctie. Voorbeelden zijn levercirrose, overmatig alcoholgebruik en stofwisselingsstoornissen. De bilirubine kan dan niet op de juiste manier worden verwerkt en uitgescheiden, waardoor er een verhoogde concentratie van de stof in het bloed achterblijft.
• Blokkade in de afvoer van de galvloeistof. Als de galwegen worden afgesloten door bijvoorbeeld galstenen, tumoren of ontstekingen, kan de galvloeistof die in de lever wordt gevormd niet meer worden afgevoerd. Hierdoor wordt er druk opgebouwd en komt de bilirubine opnieuw in je bloed terecht.

Er zijn ook een aantal specifieke situaties waarbij geelzucht kan ontstaan:

• De ziekte van Weil
• Toxoplasmose
• Bij pasgeboren baby’s

Een veelvoorkomende reden van geelzucht bij baby’s is een onrijpe lever door een te vroege geboorte. Als de lever onvoldoende ontwikkeld is, kan de bilirubine niet voldoende worden afgebroken. Dit heeft een gele kleur van de huid als gevolg. Een andere oorzaak voor geelzucht bij baby’s is een verschil tussen de bloedgroepen van moeder en kind. De moeder maakt antistoffen aan die worden doorgegeven aan de baby via de placenta. Deze antistoffen zorgen ervoor dat de rode bloedcellen van de baby worden afgebroken, waardoor er veel bilirubine vrijkomt. Ook infectie, vochttekort en stofwisselingsziekten kunnen een oorzaak zijn van geelzucht bij pasgeborenen.

Bij geelzucht kunnen er verschillende symptomen optreden.

Geel oogwit en tandvlees

Een van de meest kenmerkende symptomen van geelzucht is de verkleuring van de slijmvliezen. Hierbij is er sprake van geel oogwit en geel tandvlees.

Gele huid

Naast de slijmvliezen kan ook de huid geel kleuren. Een gele huid wijst vaak op geelzucht. In enkele gevallen ontstaat een gele huid door een overmatige inname van bètacaroteen uit voeding (bijvoorbeeld in oranje groente en fruit zoals wortel, zoete aardappel en mango). Dit noemt men ook wel pseudo-geelzucht. Het oogwit is bij pseudo-geelzucht niet verkleurd.

Donkerbruine urine en bleke ontlasting

Ook donkerbruine urine kan wijzen op geelzucht, net als bleke ontlasting. Normaal gesproken zorgt bilirubine voor de donkere kleur van de ontlasting. Als bilirubine in het bloed achterblijft, filteren de nieren dit en ontstaat donkere urine. De bilirubine komt niet in de ontlasting terecht, waardoor de ontlasting bleek of lichtgrijs blijft.

Jeuk

Een jeukende huid kan ook een symptoom zijn van geelzucht. Dit ontstaat door een te hoog gehalte van galzouten in het bloed. De jeuk is vaak erg hevig en over het hele lichaam aanwezig.

De behandeling van geelzucht is afhankelijk van de oorzaak. Omdat geelzucht een symptoom is en geen aandoening op zichzelf, is het nodig om eerst de achterliggende oorzaak te achterhalen. Vervolgens kan de (huis)arts een passende behandeling adviseren. Een blokkade van de galwegen kan bijvoorbeeld worden opgeheven door middel van een operatie, een stent (buisje) om de galweg open te houden of een drain om de galvloeistof af te voeren. Bij een leveraandoening worden vaak medicijnen en een leefstijlaanpassing geadviseerd (geen alcohol). In veel gevallen is echter geen behandeling nodig en zal geelzucht vanzelf wegtrekken.

Bij een baby of kind met geelzucht is meestal geen behandeling nodig. Neem contact op met je huisarts of verloskundige als de volgende symptomen zich voordoen:

• Als de gele kleur binnen 24 uur van de geboorte optreedt
• Als de baby naast de gele kleur ook witte ontlasting en donkere urine heeft
• Als de baby naast de gele kleur erg suf is en niet goed drinkt
• Als de gele kleur van de huid langer dan zes weken aanhoudt