1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. H
  4. Hoogtevrees

Hoogtevrees

Wat is hoogtevrees?

Hoogtevrees is een angst voor hoogtes. Bijna iedereen heeft er wel eens last van. Er is ook niets mis met een beetje hoogtevrees. De angst voor hoogtes kan je ervan weerhouden om domme of gevaarlijke dingen te doen. Maar als hoogtevrees uit de hand loopt, is er sprake van een angststoornis. Hoogtevrees wordt ook wel hoogtefobie of acrofobie genoemd.

Als je in ernstige mate last hebt van hoogtevrees, kan er sprake zijn van een angststoornis. Er zijn verschillende typen angststoornissen te onderscheiden. Hoogtevrees wordt binnen de angststoornissen gerekend tot de zogenaamde enkelvoudige fobieën. Een enkelvoudige fobie is de angst voor een bepaalde verschijning (bijvoorbeeld spinnen of spoken), of voor een specifieke situatie, zoals hoogtes.

Soorten hoogtevrees

Deskundigen onderscheiden een aantal soorten hoogtevrees. De belangrijkste twee zijn optische hoogtevrees en cognitieve hoogtevrees.

  • Optische hoogtevrees is de angst die je bekruipt als je vanaf een hoogte om je heen kijkt.
  • Cognitieve hoogtevrees is de angst die ontstaat door gedachten aan wat er zou kunnen gebeuren als je naar beneden valt. Die angst hangt samen met een gevoel van gebrek aan controle. Ook kan bij cognitieve hoogtevrees worden getwijfeld aan de veiligheid van de omgeving, bijvoorbeeld of de constructie van een kabelbaan of balkon wel stevig is. Deze angst wordt ook wel constructievrees genoemd.

Een variant op hoogtevrees is de angst die sommige mensen voelen in diep water, die wordt aangemerkt als dieptevrees of bathofobie.

Hoewel iedereen last kan krijgen van hoogtevrees, neemt de kans daarop met de jaren toe. Mogelijk heeft het iets te maken met de neiging om voorzichtiger te zijn. Daarnaast wordt het evenwichtsmechanisme in het lichaam gevoeliger en vertoont dit in de loop der jaren meer afwijkingen. Dit orgaan speelt een belangrijke rol bij hoogtevrees.

Andere oorzaken van hoogtevrees (die ook voor andere angststoornissen gelden), zijn:

  • Langdurige stress. Als er sprake is van langdurige druk en je onvoldoende in staat bent geweest die spanning op te vangen, ben je gevoeliger voor angsten.
  • Ingrijpende gebeurtenissen. Hierbij kan het gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen onder druk komen te staan.
  • Psychoactieve stoffen, zoals cafeïne in koffie, thee en cola en stoffen in drugs kunnen paniek uitlokken.
  • Lichamelijke veranderingen, zoals een operatie of zwangerschap.
  • Als één van de ouders soortgelijke klachten heeft, dan is de kans drie tot vijf keer zo groot een angststoornis te ontwikkelen.
  • Persoonlijkheidskenmerken, die ook tot op zekere hoogte erfelijk zijn.
  • Opgroeien in een emotioneel onveilige omgeving, of juist overbezorgde opvoeders, kunnen een voedingsbodem zijn voor het ontwikkelen van angst.

Hoogtevrees is een onbehaaglijk gevoel dat je kunt hebben als je je op een zekere hoogte bevindt. Dat gevoel kan zich ook voordoen als je je slechts voorstelt op zekere hoogte te zijn. Hoogtevrees ontstaat onder andere wanneer je naar beneden kijkt en je tegelijkertijd afvraagt hoe het is om omlaag te vallen. Het lichaam kan heftig reageren op de combinatie van het zicht met deze gedachte.

Hoogtevrees wordt een fobie als de angstgevoelens niet meer in verhouding staan tot het gevaar. Bijvoorbeeld als ook al een zeer kleine hoogte al tot paniekgevoelens leidt. En als je alledaagse situaties vermijdt omdat ze een angst oproepen. Als je bijvoorbeeld geen roltrap of lift durft te nemen, niet over een brug durft te rijden of niet durft te werken op een hoge verdieping van een kantoorgebouw.

Hoogtevrees kan zich wel op zeer verschillende manieren manifesteren. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat iemand die niet op een lage ladder wil staan, wel een parachutesprong durft te maken.

Mogelijke symptomen van hoogtevrees zijn:

  • Duizeligheid
  • Spanning
  • Concentratieverlies
  • Hartkloppingen
  • Zweten
  • Misselijkheid
  • Ademnood
  • Verkramping
  • Een gevoel van paniek of doodsangst

Net als veel andere fobieën kun je hoogtevrees overwinnen met psychotherapie, in zeer ernstige gevallen ondersteund door medicijnen. Een andere mogelijkheid is virtuele therapie. Hierbij wordt de situatie die angst oproept nagebootst met virtuele middelen. 

Therapie

Psychotherapie begint met uitleg over wat er precies misgaat in het lichaam en in de geest van iemand met hoogtevrees. Tijdens de gedragstherapie word je vervolgens stapje voor stapje met je angsten geconfronteerd. Door deze confrontaties veranderen je gedachten, emoties en gedragingen geleidelijk aan ten goede. Hoogtevrees kan op deze manier betrekkelijk snel tot gezonde proporties worden teruggebracht en zelf helemaal worden overwonnen.