Pneumonie (Longontsteking)

Wat is pneumonie?

In het kort:

  • Bij longontsteking zijn de longblaasjes of het omliggende longweefsel ontstoken.
  • Een virus, bacterie of schimmel kan een longontsteking veroorzaken. Vaak gaat het om de pneumokok-bacterie.
  • Bekende symptomen zijn slijm ophoesten, verandering in lichaamstemperatuur, benauwdheid en pijn op de borst.
  • Het risico op longontsteking is groter voor onder andere kinderen onder de 9, ouderen boven de 55, mensen met een chronische ziekte, rokers en mensen een verlaagde weerstand.
  • De behandeling van longontsteking bestaat vaak uit een antibioticakuur.

Over longontsteking

Een longontsteking (pneumonie) is een ontsteking van je longblaasjes en het weefsel daaromheen. Kinderen jonger dan negen jaar, mensen ouder dan 55 jaar, mensen met diabetes, mensen met een chronische longaandoening (COPD of astma), rokers en alcoholisten lopen een groter risico om een longontsteking te krijgen. Ook als je een verminderde weerstand hebt, door een ziekte of bepaalde medicijnen, loop je extra risico.

Een longontsteking is een infectie van het longweefsel veroorzaakt door een ziekteverwekker zoals een virus, bacterie of schimmel. In de meeste gevallen wordt de infectie veroorzaakt door een bacterie, namelijk de Streptococcus pneumoniae (pneumokok). Als een besmet iemand niest of hoest, komt deze bacterie via kleine waterdruppeltjes in de lucht. Bij het inademen van deze druppeltjes raak je besmet met de bacterie. Is je weerstand op dat moment laag, dan kan het een longontsteking veroorzaken.

Een longontsteking kan ook worden veroorzaakt door een virusinfectie van de bovenste luchtwegen. Normaal gesproken gaat deze vanzelf over, maar in sommige gevallen kan de infectie zich uitbreiden naar de longblaasjes, waardoor een longontsteking ontstaat. Virussen die een longontsteking veroorzaken zijn het griepvirus, het waterpokkenvirus en SARS-virussen.

Het is ook mogelijk dat een longontsteking ontstaat als gevolg van gebroken ribben of door een versperring in de luchtwegen, zoals een gezwel. Hierdoor kan hoesten erg pijnlijk zijn, waardoor je minder effectief of minder vaak hoest. Ziekteverwekkers worden daardoor slecht afgevoerd, wat tot een infectie leidt.

Bijzondere veroorzakers

Legionella

De veteranenziekte, ofwel legionella, wordt veroorzaakt door de bacterie Legionella pneumophila. Je kunt het krijgen door het inademen van besmette waterdeeltjes, bijvoorbeeld tijdens het douchen. Longontsteking is een van de symptomen van legionella.

Q-koorts

Q-koorts kan klachtenvrij verlopen, maar het veroorzaakt ook wel eens een longontsteking. De verschijnselen zijn hoge koorts, hevige hoofdpijn en ontstoken neusslijmvlies. Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnettii.

Ziekenhuisbacterie

Na een opname in het ziekenhuis kun je een zeldzame, moeilijker te behandelen bacterie oplopen die in de eerste weken tot maanden na opname voor een longontsteking zorgt. Dit wordt ook wel hospital acquired pneumoniae genoemd.

Is een longontsteking besmettelijk?

Een longontsteking is soms besmettelijk. Dit is afhankelijk van de oorzaak. Als de longontsteking is veroorzaakt door een virus, zoals het griepvirus, is het vaak zeer besmettelijk. Bacteriën zijn echter de meest voorkomende oorzaak van een longontsteking en zijn veel minder besmettelijk. Een arts kan een onderzoek doen om erachter te komen wat de precieze oorzaak is.

Een longontsteking begint met irritatie van je longweefsel. Klachten die horen bij een longontsteking zijn:

  • Geel of groen slijm ophoesten, mogelijk met bloed (doordat de wanden van de longblaasjes zwellen of kapotgaan)
  • Koorts of juist een lagere lichaamstemperatuur
  • Rillen en klappertanden
  • Een versnelde, pijnlijke ademhaling
  • Pijn op de borst
  • Benauwdheid
  • Soms een piepende ademhaling

Symptomen bij een kind

Een longontsteking komt relatief vaak voor bij kinderen. De belangrijkste symptomen zijn net als bij volwassenen: hoesten, koorts en een snelle ademhaling. Daarnaast kunnen de volgende symptomen optreden:

  • Geen trek in eten of drinken
  • Slijm ophoesten
  • Vermoeidheid
  • Laag zuurstofgehalte in het bloed
  • De neusvleugels extra ver openen bij inademen om genoeg lucht te krijgen

Vermoed je dat je een longontsteking hebt? Bezoek dan de huisarts. Hij kan eventueel een röntgenfoto laten maken die uitsluitsel geeft. De soort behandeling hangt af van de oorzaak en de ernst van de ontsteking.

Antibiotica en pijnstillers

Een longontsteking kan meestal thuis behandeld worden. Vaak wordt een antibioticum voorgeschreven. Hoewel antibiotica alleen tegen bacteriën helpen, schrijft de arts het bijna altijd voor. Het is namelijk lastig te achterhalen of de oorzaak van de longontsteking een bacterie of een virus is. Heb je last van koorts of pijn? Dan kun je een pijnstiller zoals paracetamol nemen.

Hoesten

Hoesten komt veel voor bij een longontsteking. Het is belangrijk om het hoesten niet tegen te houden, want hierdoor verdwijnen het virus of de bacteriën uit je longen.

Ernstige longontsteking

Een longontsteking is meestal goed te genezen met een antibioticakuur. Soms is er sprake is van een ernstige longontsteking, dan is opname in het ziekenhuis nodig. Hierbij krijg je medicijnen via een infuus. Soms wordt er ook extra zuurstof toegediend. Om de ademhaling en het hoesten te stimuleren is fysiotherapie mogelijk. Slijm ophoesten is belangrijk omdat het afvalstoffen uit je longen wegvoert.

Herstel

Na een longontsteking kan het even duren voordat je weer de oude bent. Je lichaam heeft namelijk tijd nodig voor herstel van de ziekte. Vermoeidheid en hoesten blijven mogelijk nog een tijd aanhouden. Hoe lang het herstel duurt is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de ontsteking.