1. Startpagina SZF
  2. Gezondheidsencyclopedie
  3. P
  4. Posttraumatische dystrofie

Posttraumatische dystrofie

Wat is posttraumatische dystrofie?

In het kort:

  • Posttraumatische dystrofie kan ontstaan na een operatie of letsel aan ledematen of gewrichten.
  • Symptomen van posttraumatische dystrofie zijn onder andere: pijn, een roodblauwe verkleuring, zwelling, verhoogde of verlaagde temperatuur en lokaal zweten.
  • PD is goed te genezen, mits het snel wordt ontdekt en behandeld.
  • Posttraumatische dystrofie kan leiden tot schade aan gewrichten, spieren en weefsels, als het te laat of niet wordt ontdekt en behandeld.
  • PD kan worden behandeld met sympathicusblokkades en kan worden voorkomen door een directe behandeling met vitamine C gedurende vijftig dagen.

Over posttraumatische dystrofie

Posttraumatische dystrofie (PD) is een ziektebeeld dat kan ontstaan na een operatie of letsel aan een van de ledematen of andere gewrichten. De belangrijkste klacht is pijn, waarvan de ernst meestal niet past bij de ernst van het letsel of de operatie. Vaak is er sprake van PD aan een arm of been of een onderdeel daarvan. Het aangedane gebied is abnormaal van kleur (meestal roodblauwe verkleuring). Ook kan er sprake zijn van een zwelling en een verhoogde of verlaagde temperatuur en soms is er sprake van lokaal zweten. De pijn wordt erger bij aanraking of beweging. PD kan leiden tot ernstig functieverlies door dystrofie (zwakker worden) van spieren en andere weefsels.

PD kan ook chronisch zijn. De aandoening is niet aan leeftijd gebonden, maar komt vaker voor bij mensen tussen de 45 en 60 jaar. Vrouwen lopen 3 keer zoveel kans op het krijgen van PD als mannen.

De naam posttraumatische dystrofie is slechts een van de gebruikte namen voor dit ziektebeeld. De naam dystrofie is afgeleid van het Griekse 'dystrophia' (voedingsstoornis) en verwijst naar het verval van weefsels als gevolg van slechte doorvoeding. Andere benamingen die worden gebruikt zijn Complex Regionaal Pijnsyndroom (CRPS), Sudeck-dystrofie (of -atrofie), Sudeck-syndroom of algo(neuro)dystrofie, sympathische reflexdystrofie, reflectoir-sympathische dystrofie (RSD) en schouder-handsyndroom. De gangbare Amerikaanse benaming is Reflex Sympathetic Dystrophy (RSD).

Voorkomen is beter dan genezen

Als PD snel wordt ontdekt en behandeld, kan het genezen zonder restverschijnselen. Voorkomen is echter beter dan genezen, en dat geldt zeker voor posttraumatische dystrofie. Onderzoek wijst uit dat het preventief slikken van vitamine C PD bij polsbreuken kan tegengaan.

Over de oorzaak van PD bestaat nog geen duidelijkheid. Er bestaan verschillende theorieën, waarvan de belangrijkste 2 hier worden vermeld.

Enerzijds wordt verondersteld dat er bij PD sprake is van een stoornis in het regelmechanisme dat zorgt voor het genezingsproces na een verwonding. Als dit mechanisme is ontregeld, kunnen er verkeerde verbindingen ontstaan tussen verschillende soorten zenuwen. De gevolgen kunnen zich uiten in de vorm van pijn, spierzwakte, abnormale haar- en nagelgroei, zwellingen, etc.

Anderzijds wordt gedacht aan een abnormale (steriele) ontstekingsreactie, waarbij weefsels onvoldoende zuurstof opnemen en er zich schadelijke stoffen ophopen in de weefsels (zogenoemde vrije radicalen).

Posttraumatische dystrofie ontwikkelt zich in drie stadia:

Stadium I - de warme fase

Deze fase wordt gekenmerkt door ontstekingsverschijnselen. De ontstoken plek is rood, gezwollen en voelt warm aan. Haren en nagels groeien soms sneller dan normaal en patiënten kunnen last hebben van overmatig lokaal zweten. De pijn is branderig en wordt erger bij beweging. Afhankelijk van de ernst kan deze fase enkele weken tot maanden duren.

Stadium II - de koude fase

In deze fase wordt de pijn heviger en vager. De zwelling kan zich verspreiden en de huid wordt bleek en verschrompelt. Dit gaat gepaard met een koud gevoel. Soms krijgt de patiënt last van haaruitval, verschijnselen van botontkalking, gebarsten en afbrekende nagels en/of een klamme, glanzende huid. Deze fase kan 3 tot 6 maanden duren.

Stadium III - de stabilisatiefase

In deze fase verdwijnt de pijn grotendeels of helemaal. De spieren in het aangedane gebied zijn sterk verzwakt waardoor blijvend krachtsverlies ontstaat. De gewrichten van de (aangedane) hand of voet zijn zwak en bewegen gaat moeilijk (atrofie van spier- en botweefsel). Ook kan er gewrichtsverstijving optreden.

De behandeling van posttraumatische dystrofie (PD) is erop gericht om de pijn te verhelpen en de schade aan gewrichten zoveel mogelijk te voorkomen en beperken. Hiervoor is het van belang dat de aandoening zo vroeg mogelijk wordt ontdekt. Ook is het belangrijk dat wordt nagegaan of er aanwijsbare oorzaken zijn voor het onstaan van PD, zoals bijvoorbeeld onderliggende irritaties of ziektes.

PD kan worden behandeld door zogenoemde sympathicusblokkades, waarbij een specifiek deel van de sympathische (onwillekeurige) zenuwen tijdelijk of blijvend kan worden geblokkeerd. Dit moet leiden tot een vermindering van de klachten in het aangedane lichaamsdeel. Ook kan met behulp van medicijnen de ontregelde zuurstofopname in de weefsels worden bestreden. De gevolgen van het functieverlies van arm en/of been kunnen worden behandeld met fysiotherapie en ergotherapie.

Vitamine C

Het merendeel van de mensen die jaarlijks PD krijgt, geneest snel. Voor anderen heeft het grote gevolgen als aanhoudende pijn en beperkingen in de beweging. Bij posttraumatische dystrofie geldt bovendien: voorkomen is beter dan genezen. Zo is gebleken in een wetenschappelijk onderzoek naar PD bij polsbreuken: directe behandeling met vitamine C (500 mg per dag, 50 dagen lang) geeft de beste resultaten om PD te voorkomen.