Stijve nek

Wat is een stijve nek?

In het kort:

  • Een stijve nek is een van de meest voorkomende klachten aan het bewegingsapparaat.
  • Een stijve nek heeft vaak een onschuldige oorzaak zoals kou op je spieren, het maken van een onverwachte beweging, stress, te zware belasting van de nekspieren, griep of een verrekking.
  • Bij minder dan twee procent van de mensen met een pijnlijke nek is de oorzaak minder onschuldig, zoals een hernia of whiplash.
  • Kenmerkend aan een stijve nek is dat draaien of buigen met het hoofd pijnlijk is. Daarbij blijft de stijfheid vaak niet alleen beperkt tot je hals, maar straalt het uit naar je schouders, rug en hoofd. Je kunt dus ook hoofdpijn en duizeligheid hebben.
  • Meestal gaat een stijve nek vanzelf over. Bij aanhoudende klachten kun je contact opnemen met je huisarts, een fysiotherapeut of oefentherapeut.

Over de nek

Je nek is een belangrijk kruispunt van zenuwen en spieren die je hoofd met de rest van je lichaam verbinden. Het bovenste deel van je rugspieren, de spieren uit je schedel en ‘gewone’ nekspieren komen hierin samen. Bij een stijve nek zijn één of meerdere van deze spieren stijf en pijnlijk, waardoor het draaien of buigen met je hoofd pijnlijk is. Door deze stijfheid kun je behoorlijk belemmerd worden in je dagelijks leven.

Een stijve nek is één van de meest voorkomende klachten aan het bewegingsapparaat. Ongeveer twee op de drie mensen heeft hier weleens last van gehad. Vaak gaat het dan om een ‘onschuldige’ nekpijn, die binnen een paar dagen of weken vanzelf weer verdwijnt. Stijfheid in de nek kan echter ook een chronisch karakter hebben, waardoor je maanden met een zere nek rondloopt.

Vastzittende spieren zijn veelal de oorzaak van een stijve nek. Een verkeerde werk- of slaaphouding is hiervan de belangrijkste boosdoener. Door een eenzijdige en/of verkeerde belasting kunnen je spieren verkrampen. De afvalstoffen in je spieren, vooral melkzuur, hopen zich in het spierweefsel op waardoor de nekspieren verstijven en je nekklachten krijgt. Andere veelvoorkomende oorzaken van een stijve nek zijn:

  • Kou op je spieren
  • Het maken van een onverwachte beweging
  • Langdurige stress
  • Te zware belasting van de nekspieren
  • Griep
  • Spierverrekking

Minder onschuldige oorzaken van een stijve nek

Soms is een stijve nek minder onschuldig. Bij minder dan 2% van de mensen met een pijnlijke nek speelt één van de volgende aandoeningen een rol:

  • Een hersenvliesontsteking wordt ook wel aangeduid als nekkramp, omdat een vastzittende nek het belangrijkste symptoom is. Vooral kinderen zijn erg vatbaar voor het krijgen van deze aandoening. Omdat een hersenvliesontsteking levensgevaarlijk is, is het belangrijk om direct een arts te waarschuwen bij een verdenking hierop.
  • Doordat het kraakbeen tussen de nekwervels slijt of zelfs in zijn geheel verdwijnt, kun je last krijgen van pijn in je nek.
  • Door een klap (bijvoorbeeld door een autobotsing) krijgen de spieren in je nek een enorme opdonder. Een stijve nek is dan een logisch gevolg, evenals hoofdpijn en schouderklachten.
  • Osteoporose (botontkalking). Hierdoor kunnen de nekwervels inzakken en zelfs breukjes in de wervels ontstaan.
  • Bij deze nekaandoening is de nekpijn vaak niet het ergst. Je hebt vooral pijn in je arm, omdat de kraakbeenschijf op een zenuw drukt die naar je arm loopt.
  • Uitzaaiingen bij kanker. Een kwaadaardige tumor kan ook uitzaaien naar de nekwervels.
  • Uitstralende- of 'referred pain': In sommige gevallen kan bij bijvoorbeeld zuurstofgebrek in het hart ook pijn uitstralen of gevoeld worden hoog boven in de rug of nek. Aangezien de nekpijn zelf ook uitstraalt kan het soms onduidelijk zijn waar de pijn vandaan komt. Het is daarom belangrijk om bij hele acute, snel toenemende nekpijn in combinatie met andere klachten (pijn op de borst bijvoorbeeld) altijd de huisarts te raadplegen.

Kenmerkend aan een stijve nek is dat draaien of buigen met je hoofd pijnlijk is. Daarbij blijft de stijfheid vaak niet alleen beperkt tot je hals, maar straalt het uit naar je schouders, rug en hoofd. Je kunt dus ook hoofdpijn en duizeligheid hebben. Al deze klachten gezamenlijk zorgen er weer voor dat je krampachtig gaat bewegen of bewegingen probeert te vermijden, met als gevolg dat er nog meer spierpijn en stijfheid bijkomt. Je kunt dus in een vicieuze cirkel van pijn en stijfheid terechtkomen.

Een ‘gewone’ stijve nek gaat meestal vanzelf over. Belangrijk is om goed te blijven bewegen en je dagelijkse werkzaamheden voort te zetten, ook al heb je pijn. Als je weinig beweegt, wordt de boel alleen nog maar stijver.

Oefeningen

Er zijn specifieke oefeningen en therapieën voor nekklachten. Het is belangrijk om bij het aanhouden van klachten met de huisarts te bespreken of bepaalde oefeningen of therapie via de fysiotherapeut kunnen worden gedaan.

Aanpassing werkomstandigheden

Bij een stijve nek door stress of een slechte werkhouding is het daarnaast verstandig om in gesprek te gaan met je werkgever. Samen kunnen jullie dan kijken hoe de stress verminderd kan worden door bijvoorbeeld prioriteiten anders te leggen, taken over te dragen of een cursus waarbij je je grenzen leert aan te geven. Ook kan een aanpassing van je werkomgeving je werk makkelijker maken en de belasting op je nek verminderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een aanpassing van de hoogte van je computer, bureau of stoel.

Pijnstillers

Pijnstillers verzachten de pijn en helpen je om te blijven bewegen. Je kunt bijvoorbeeld paracetamol of ibuprofen nemen. Als je deze pijnstillers gebruikt, kun je ze het beste op vaste tijden innemen, ook al heb je op dat moment even geen pijn. Neem de pijnstillers gedurende een aantal dagen en kijk daarna of je geleidelijk aan weer zonder kunt.  Ibuprofen heeft in de regel meer bijwerkingen dan paracetamol en als je andere medicatie gebruikt kan dit het beste eerst met de huisarts overlegd worden.

Warmtecrèmes of gels die warme geven kunnen soms verlichting geven van de nekklachten.